Groningen beeft vanwege de aardgaswinning en veel Groningers beven van woede om de afwikkeling van de schade. Daarom wordt er voor de tweede keer een grote fakkeloptocht in de binnenstad van Groningen. Liepen daar op dinsdag 7 februari 2017 ruim 4.000 mensen aan mee, op vrijdag 19 januari 2018 hoopt de organisatie op bijna 10.000 mensen. Beide keren gaat het om gewone burgers die normaal gesproken helemaal niet zo snel de barricades opgaan. Maar hoe er nu met ze gesold wordt vanuit Den Haag en door de NAM, dat maakt ze terecht meer dan boos.

Dat deed mij denken aan een andere fakkeloptocht, 36 jaar geleden, op 25 januari 1982. Begin jaren ’80 van de vorige eeuw liepen de emoties hoog op vanwege de kernbewapening. Alles wat links was in Nederland (en dat was bijna 50%) liep te hoop tegen de 572 kernkoppen die in Nederland gestationeerd waren. Op 21 november 1981 kreeg het IKV zo’n 400.000 mensen op de been tijdens de grote antikernwapen-demonstratie in Amsterdam. Maar de regering van CDA en VVD (met een krappe meerderheid van 77 zetels) gaf geen krimp.

In die roerige tijd werd bekend dat er vanaf januari 1982 in de Eemshaven Amerikaanse schepen zouden aanmeren met munitie, bestemd voor de Amerikaanse troepen in West-Duitsland, eerst elke week en daarna maandelijks. Vanuit de Eemshaven zouden die per trein via Groningen, Zwolle, Arnhem naar het Roergebied getransporteerd worden.  Dat was natuurlijk koren op de molen van de vredesbeweging, de linkse partijen, de krakersbeweging en allerlei minder frisse anarchistische en pacifistische groeperingen in aktie. Niet alleen tegen het munitietransport, maar ook tegen de chloortreinen die ook vanuit de Eemshaven vertrokken, maar dan richting Rotterdam. Dat liep allemaal danig uit de hand vanwege blokkades op het spoor en bezettingen van diverse gebouwen.

Veel mensen waren die linkse akties in die dagen meer dan zat. Zeker in het Noorden en Oosten van het land – en daar kwamen al die beroepsaktivisten uit het Westen nu op af. Daarom deden “een aantal verontruste Groningers, oud-verzetsmensen en anderen” in het Dagblad van het Noorden van 22 januari 1982 een “OPROEP aan de goedwillende burgers, speciaal van Groningen en omstreken” om op maandag 25 januari om zes uur ’s avonds naar het Hoofdstation te komen om mee te lopen in een stille fakkeloptocht te naar de Grote Markt om “door een indrukwekkende aanwezigheid de overheid te tonen, dat we er óók zijn, ja dat we in de meerderheid zijn. Fakkels zijn ter plaatse te koop voor een rijksdaalder.”

Nou, hoe groot die meerderheid was, bleek die maandag wel. Binnen drie dagen (zonder internet) stonden er op 25 januari om zes uur ’s avonds zo’n 5.000 mensen bij het station, waaronder ik zelf (mét fakkel!). Het Dagblad van het Noorden deed de dag erna verslag op de voorpagina (zie foto).

Op de binnenpagina’s schreven ze er dit over, met veel foto’s:

Fluitconcerten overstemmen Wilhelmus bij tegendemonstratie

‘Laat munitietreinen rijden, de Russen doen het ook’

Aanvankelijk stonden er slechts ongeveer honderd mensen bij het Groninger hoofdstation om zes uur gisteravond, toen volgens de advertentie de mensen voor de demonstratie “tegen de geweldplegers en bedreigers van onze democratie en onze rechtsorde” zich moesten verzamelen. Een kwartier later waren echter alle 1200 fakkels uitverkocht en toen de stoet om half zeven vertrok, leek er geen eind aan te komen. Naar schatting 5000 mensen, voornamelijk uit de stad en provincie Groningen en de kop van Drenthe, hadden per trein, bus of eigen vervoer de reis naar Groningen ondernomen om mee te lopen.

Oud en jong, alles liep mee. “Van hele lieve mensen tot typische Oud Strijders Legioen-figuren,” aldus een ervaren antimunitietreindemonstrant. Voor het overgrote deel van de deelnemers was het de eerste keer dat zij in een demonstratie meeliepen. Dat constateerden enkele omstanders: “Geen enkele ervaring, dat zie je zo.” Waarop zijn buurman opmerkte: “Gelukkig maar.”

Geknoei met uitwaaiende fakkels en bijna in brand vliegende haren bepaalden het beeld. Van hun kant hadden ook de demonstranten hun conclusies klaar. “’t Benn’n hail gain Grunnegers,” merkte één van hen op, nadat haar enige minder vriendelijke woorden waren toegeroepen.

Rustig trok de lange stoet naar de Grote Markt. Geen zingende en scanderende massa’s. Wel spandoeken met leuzen als “Laat de munitietreinen rijden, de Russen doen het ook” en  “Protesteren oké, terrorisme nee”.  Een enkele toeschouwer volgde de stille stoet.

Grimmig

De aanvankelijk rustige sfeer werd grimmiger na aankomst op de Grote Markt, waar de organisatoren hun petitie voorlazen. Hier hadden zich enkele tientallen jongelui verzameld om lucht te geven aan hun verontwaardiging over deze “rechtse” demonstratie. Het “Geen man, geen vrouw, geen cent voor het leger” overstemde de speech van organisator Cees van Muylwijck. Daarop riepen spreekkoren van beide zijden beurtelings de ME om “weg” dan wel “paraat” te blijven. Vooral jongere demonstranten wilden met de opponenten op de vuist, mede geïrriteerd door het provocerende gedrag van een paar raddraaiers. Oudere demonstranten konden het soms niet laten stiekem hun sympathie met hun jonge medebetogers te betuigen.

Nadat Van Muylwijck de aanwezigen had beloofd: “U zult meer van ons horen” werd besloten met het Wilhelmus. Dat was voornamelijk merkbaar aan een enkele saluerende politieman, Het gezang van de demonstranten werd overstemd door spreekkoren en fluitconcerten van tegenstanders.

Rond half acht – precies volgens het perfect kloppende tijdschema – keerden de meeste demonstranten huiswaarts, verbijsterd én gesterkt door de enorme opkomst.

Inderdaad … het was een heel bijzondere tegendemonstratie van veel mensen die het politieke gedram van allerlei vooral anti-Amerikaanse actiegroepen meer dan zat waren. Mijn herinneringen zijn een drietal: 1) er waren ook tientallen mensen met de trein vanuit alle delen van het land naar Groningen gekomen – ik sprak met een mevrouw uit Utrecht die dit zó geweldig vond, ze wilde ook haar stem laten horen; 2) we liepen via het Emmaplein via de Aa-kerk over de Vismarkt naar de Grote Markt. Aan het eind van de Vismarkt stonden zo’n 50 anarchisten te provoceren met allerlei leuzen, waarop de jongeren die in de fakkeloptocht meeliepen, waaronder ik, terugscandeerden: “Wie demonstreert er in Moskou?” Maar een oudere man zei tegen ons: “Loat je de kop nait gek moaken, wie hollen het netjes.” 3) De verslaggever van het DvhN stond te dicht bij die 50 tegenstanders, want het Wilhelmus schalde echt over de Grote Markt en moet tot in Vinkhuizen en Helpman te horen zijn geweest.

Dat was 1982. Zonder sociale media kreeg men binnen drie dagen zo’n 5.000 man op de been. Om de demokratisch verkozen regering een steuntje in de rug te geven. In 2017 en 2018 protesteert Groningen weer. En terecht! Maar nu omdat de overheid zich de afgelopen jaren niet echt om Groningen bekommerde. Het tweede kabinet Rutte zat tot voor kort duidelijk in het verkeerde Kamp. Nogal Wiebes dat de regering in Den Haag nu beter naar de Groningers lijkt te luisteren.