Op zondag ga je twee keer naar de kerk. Zo is het binnen alle soorten gereformeerde kerken in Nederland sinds de Reformatie geweest. In 1571 sprak de eerste Nationale Synode van Emden dit al uit. ’s Morgens was de kerkdienst vooral een viering en werd er uit de Bijbel gepreekt. ’s Middags stond in de kerkdienst het onderwijs in de bijbelse leer centraal en werd er uit de Heidelbergse Catechismus gepreekt.

De tweede kerkdienst staat al jaren onder druk. Dat heeft verschillende oorzaken. De corona-crisis heeft in veel gevallen voor de genadeklap gezorgd. Veel kerken gingen over op één online-kerkdienst met maximaal 30 kerkgangers zonder gemeentezang. Zo langzaam aan neemt het aantal kerkgangers dat de zondagse dienst mag bezoeken weer toe. Maar in veel plaatsen is de tweede kerkdienst nog niet opgestart. Sommige kerkenraden bezinnen zich erop. Andere kerkenraden hebben de knoop doorgehakt en de middagdienst afgeschaft.

Aan de andere kant hebben veel kerkleden de zondagse kerkdienst(en) echt gemist. Onlangs verscheen het boekje Daarom ga ik naar de kerk van ds. A.A.F. van de Weg. Hij geeft daarin op een positieve manier aan, waarom we (weer) naar de kerk zouden moeten gaan. Volgens hem is de kerk als Gods huis een plaats van ontmoeting, allereerst met God, maar ook met elkaar en met jezelf.

Dat christenen op zondag bij elkaar komen doen ze op grond van de Bijbel. In de Tien Geboden roept God de mensen die in Hem geloven op, om één keer per week een dag apart te zetten om bij Hem, onze Schepper en Bevrijder, tot rust te komen. Sinds de opstanding van Jezus op de eerste dag van de week doen christenen dat op zondag.

Niet alle christenen zijn ervan overtuigd dat het ritme van 1 op 7 nog steeds geldt. Zij vinden dat de inhoud van het Vierde Gebod vooral betekent, dat je je rust bij Jezus Christus moet zoeken en daar bewust tijd voor vrij moet maken. Maar de meeste christenen houden vast aan een wekelijkse rustdag. Dat lijkt mij logisch, want de eerste niet-joodse christenen deden dat ook in een romeins-griekse samenleving die helemaal geen wekelijks ritme kenden.

Op zondag ga je dus als christen naar de kerk. Het is de kerkenraad die namens Jezus, onze Heer, de gelovigen daartoe uitnodigt en oproept. Maar waar staat in de Bijbel dat je op zondag twee keer naar de kerk moet? Ik wil in deze eerste blog vier visies noemen. En daarachter hoe kerken daar dan mee om zouden moeten gaan.

1. Twee keer op zondag naar de kerk is geen verplichting. Iedereen is daarin volledig vrij. De kerkenraad belegt niet actief een tweede dienst. Het initiatief om al of niet iets te organiseren ligt bij de gemeenteleden.
2. Twee keer op zondag naar de kerk is geen verplichting. Het wordt wel aanbevolen. De kerkenraad belegt wel een tweede dienst. De invulling ervan en de doelgroep die men wil bereiken is variabel.
3. Twee keer op zondag naar de kerk is een goede invulling van het Vierde Gebod. De kerkenraad motiveert de kerkleden met concrete oproepen om de tweede dienst zo veel mogelijk te bezoeken.
4. Twee keer op zondag naar de kerk is een bijbels gebod. De kerkenraad roept de gemeente op om op deze manier de zondag als rustdag en dag van de Heer te heiligen. Gemeenteleden die maar één keer naar de kerk komen worden vermaand om niet langer naar eigen inzicht en goeddunken de zondagmiddag in te vullen.

Bij het nadenken over deze vier visies op de tweede kerkdienst, hoort eerst nog een voorvraag: Hoe kijk ik als christen tegen de zondag aan? Wat maakt de zondag speciaal voor mij?