In Amerika is een flinke maatschappelijke diskussie aan de gang over de vraag of de standbeelden van de generaals van de zuidelijke staten uit de Amerikaanse Burgeroorlog van 1861-1865 moeten worden verwijderd. Want die zuidelijke staten wilden de slavenij handhaven. Zulke ‘foute’ leiders verdienen geen standbeeld. Op die mening valt wel het nodige af te dingen (klik hier om een artikel uit het Reformatorisch Dagblad van 23-08 2017 te lezen over generaal Robert E. Lee). Naar aanleiding van dit nieuws plaatste iemand op Facebook de opmerking, dat we dan ook maar alle beelden van Jezus moesten opruimen, omdat er  heden ten dage nog miljoenen mensen zijn die door Hem op het verkeerde pad gebracht zijn, zodat ze nog steeds in zijn waanideeën geloven alsof Hij kon lopen over water en dat Hij de Zoon van God zou zijn. En in de reakties op dat FB-bericht gaat het dan meteen ook over het christelijk geloof dat door de geschiedenis heen tot zoveel oorlogen en andere vormen van misbruik heeft geleid.

Klopt dat? Is het waar wat wel eens als wiskundige stelling gezegd wordt : christendom + macht = misbruik? Ik kan me er wel iets bij voorstellen. In de naam van God heeft de kerk veel leed veroorzaakt. Denk alleen maar aan de schandalen rond seksueel misbruik door priesters in de RK-kerk, maar ook in andere kerken. En zo gauw de kerk een politieke factor werd,  ging het ook mis. Denk aan de kruistochten. Met de leus “God wil het!” werden joden en moslims en ook de christenen in het Midden-Oosten die allemaal ketters waren, een kopje kleiner gemaakt. En later, in de Gouden Eeuw en daarna tot aan de Tweede Wereldoorlog, zie je dat grote delen van Afrika, Amerika, Australië  en Azië gekoloniseerd zijn door Europeanen. Maar altijd namen die ook het christendom mee. Christendom en kolonialisme gingen hand in hand. Ja, zeiden onze voorvaders: God staat aan onze kant, dus het christelijk geloof is het geheim van ons succes, en dat christelijk geloof brengen we nu ook aan de blinde heidenen. Maar ondertussen maakten we ons schuldig aan uitbuiting  en slavernij – dingen die we nu afkeuren. En zowel in de Eerste als in de Tweede Wereldoorlog werden de legers van beide kanten ingezegend door priesters en predikanten. Ja, in W.O. II droegen de Duitse soldaten op het slot van hun koppelriem het Nazi-symbool én de tekst ‘God met ons’.  Da’s andere koek dan op de rand van onze 2-Euro-munt! Geen wonder dat sommige mensen zeggen: christendom + macht staat gelijk aan misbruik. Of, nog sterker: religie vergiftigt alles. En ik ga het ook niet goedpraten. Ik maak ook geen lijst van alle goede dingen die het christendom gebracht heeft. Dan ga je dingen tegen elkaar wegstrepen. En dus jezelf rechtvaardigen.

Maar weet je wat het is? Het is te simpel om te zeggen dat het aan het christendom ligt. Je moet verder kijken. Wie veroorzaken al die ellende in de wereld? Zijn dat alleen christenen? Zijn dat alleen religieuze mensen? Als je eerlijk bent, moet je zeggen: nee, er zijn ook veel niet-christenen die met de macht die ze hadden veel leed veroorzaken. Denk maar aan Hitler in Duitsland. Denk maar aan Stalin in Rusland. Denk maar aan Mao Zedong in China. Denk maar aan Pol Pot in Cambodja. En dan heb je nog een stel minder bekende figuren.  Je moet dus dieper boren en jezelf de vraag stellen: waarom maken vóór 1900 veel religieuze mensen misbruik van hun macht? En waarom maken in de 20-ste eeuw veel niet-religieuze mensen hun macht om miljoenen slachtoffers te maken? Dat heeft simpelweg te maken met feit dat vóór 1900 de meeste mensen religieus waren en in 20-ste eeuw voor eerste keer sinds eeuwen de dictatoriale machthebbers niet-religieus waren. En nu, in de 21-ste eeuw, zijn het weer de religieuse groeperingen die hun macht misbruiken – en dit keer vaker moslims dan christenen.

Oftewel: de stelling christendom + macht = misbruik klopt niet. Je  moet zeggen: iedereen + macht = misbruik. Over heel de breedte maken mensen misbruik van hun macht en invloed als ze de kans krijgen en in die positie komen. Als het gelovige mensen zijn die misbruik maken van hun positie, is de Bijbel daar heel scherp in. God houdt religieuze mensen niet de hand boven het hoofd. Integendeel, Jezus hekelt de hypokriete geestelijke leiders en vergelijkt ze met grafmonumenten: van buiten prachtig, van binnen  verrot. Maar in de Bijbel zegt God er nog iets bij: dat geldt voor alle mensen. Wij zijn allemaal rot van binnen. En dat is moeilijk te accepteren.  Er zijn maar weinig mensen die zoveel zelfinzicht hebben én dat royaal durven te erkennen als die ene misdadiger die naast Jezus aan het kruis hing. Want die zei tegen zijn maat in het kwaad: ‘Ben jij zelf nu nog niet bang voor God? Want wij hangen hier terecht! En straks moeten wij voor onze Maker verschijnen.’ Dat hoor je bijna niemand in de gevangenis of in de rechtszaal zeggen: ‘Ik zit terecht gevangen, ik ben zo schuldig als het maar kan, ik verdien terecht de zwaarste gevangenisstraf.’ Er zijn maar weinig mensen zoals die tweede misdadiger.  Wie ziet nou voluit het kwaad in zijn eigen leven en erkent volledig zijn eigen schuld?

Inderdaad, ook christendom + macht = misbruik. Omdat christenen ook mensen zijn. En alle mensen misbruiken hun macht ten koste van anderen. Ik ken maar één uitzondering: Jezus. Uit alle vier biografieën over zijn leven die in de Bijbel staan komt hetzelfde beeld naar voren: Jezus + macht = liefde & zelfopoffering. Dat zie je het beste aan het kruis. Maar liefst drie keer staat er, dat mensen tegen Hem roepen: ‘Red je zelf als je kunt!’ Maar Jezus deed het niet. Hij wendde zijn macht niet aan om zelf de Man te zijn en als de grote Leider vereerd te worden.  Nee, Hij bracht zijn eigen levenslessen in praktijk en keerde zijn vijanden de andere wang toe. Hij bad zelfs voor ze toen de spijkers door z’n handen en voeten geslagen werden: ‘Vader, vergeef het hun.’ Hij kwam niet van het kruis af, maar bleef hangen, want Hij wilde anderen redden van de eeuwige ondergang.  

Dus als iemand beweert dat het christendom alleen maar ellende veroorzaakt, en dat Jezus met zijn rare ideeën daar de oorzaak van is, dan klopt dat niet. Je moet de inhoud van het christendom beoordelen op grond van de Persoon om wie het gaat: Jezus Christus. Niet op grond van zijn volgelingen, de christenen. Want daar zijn stapels mensen onder die hypokriet zijn of hun macht misbruiken voor het eigenbelang. Ja, als je eerlijk bent, weet je diep in je hart dat je daar zelf ook vatbaar voor bent. Wees daar niet verbaasd daarover, dat was Jezus ook niet. Het is pas fataal voor het christendom , als je ook Jezus kunt betrappen op zulk misbruik. Maar dat zal je niet lukken, als je tenminste de verhalen over Jezus eerlijk en onbevooroordeeld durft te lezen.

Deze blog heb ik verder uitgewerkt in een preek over Lukas 23:32-43 die met liturgie, PPP en kindmoment te vinden is onder ‘Preken’ –> ‘Preken NT’.