In Veenendaal heb je Mozaiek0318. Het is een evangelische megakerk, een jaar of zes geleden opgericht door Kees Kraayenoord. Er komen per zondag duizenden kerkgangers de kerkdienst van 9:30 of 11:45. Het zijn er nu zoveel, ook uit de regio Amersfoort, dat de Mozaiek-kerk binnenkort in Bunschoten-Spakenburg een dochtergemeente begint: Mozaiek033. Zo stond het in het Nederlands Dagblad van 8 mei 2018. En in november 2019 kwam het nieuws naar buiten, dat men onderzoekt of er nog dichterbij, in Apeldoorn, een Mozaiek055-gemeente kan worden gestart.
Op diezelfde 8 mei 2018 zag ik een limerick van Kees van Egmond. Die heb ik via Twitter gedeeld. Want ook al zoek ik graag de breedte als het om samenwerking tussen christenen en kerken gaat, tegelijk heb ik wel wat moeite met de pretenties van sommige evangelische gemeentes. Vooral, omdat ze volgens mij regelmatig het ‘ware geloof’ claimen. Vroeger claimden wij als vrijgemaakten dat we de ‘ware kerk’ waren als GKV. Daar zijn we eindelijk vanaf. Maar bij een aantal evangelische christenen kom ik nu tegen dat ze mij wel accepteren als bijbelgetrouwe predikant, maar tegelijk vinden dat in de traditionele kerken geen levend geloof gevonden wordt. Wanneer één van mijn gemeenteleden lid van hun gemeente wordt, is het Gods leiding geweest dat zo iemand door de contacten met evangelische christenen niet meer in de duisternis ronddwaalt maar eindelijk Christus heeft aangenomen als Heer. Heel de gelovige opvoeding door ouders en de kerkelijke betrokkenheid incl. geloofsbelijdenis telde niet mee. Bovendien moeten katholieken, protestanten en gereformeerden die naar een evangelische gemeente overstappen, zich bijna altijd opnieuw laten dopen. Ze kunnen geen lid van de gemeente worden, maar worden als ‘vriend van de gemeente’ ingeschreven. Soms houdt dat in dat ze niet eens mogen meezingen in de band bv. Dat vind ik extreem exlusief, meer nog dan ons GKV-exclusivisme van vroeger, want wij erkenden andere christenen wel als oprechte gelovigen, al zaten die volgens ons dan in verkeerde kerken.
Verder vind ik het altijd een beetje irritant dat alle beslissingen zo expliciet als ‘leiding van de Geest’ worden betiteld. Een extreem voorbeeld is een andere megakerk, die van ‘De Doorbrekers’, zo’n 15 jaar geleden. De moederkerk in Voorthuizen (‘Het Kruispunt’ – nu ‘Christengemeente Life’) had het verlangen om een tweede gemeente te stichten. Daar werd intensief voor gebeden, want de Heer moest duidelijk maken in welk deel van Nederland Hij met zijn Geest na Voorthuizen verder wilde doorbreken. En dus werd het in 2005 …. Barneveld, 5 kilometer verderop. Ik denk dan (met de woorden ‘wees nuchter’ van Paulus als voorbeeld): zeg gewoon dat je uit je jasje gegroeid bent en gaat splitsen, en dat je de Heer daar voor dankt.
Hetzelfde heb ik nu een beetje met de Mozaiek-kerk van Kees Kraayenoord in Veenendaal. Ik retweette de limerick omdat er nogal nadrukkelijk sprake was van de Heilige Geest die duidelijk had gemaakt dat het Bunschoten-Spakenburg moest worden. In het ND-bericht staat als letterlijk citaat: Zo “hebben we twee beelden ontvangen die wij ervaren als door God gegeven.” Maar uit de rest van het artikel kreeg ik vooral de indruk: er komen zoveel mensen vanuit de regio Amersfoort, waaronder minstens 80 personen uit Bunschoten-Spakenburg, die elke zondag naar Veenendaal rijden, dat Mozaiek0318 liever een tweede plaats van samenkomst willen zoeken dan een derde dienst in Veenendaal gaan houden. Zeg dan, als je die plek gevonden hebt: ‘We danken God dat we in Spakenburg een mooie lokatie gevonden hebben’ i.p.v. zo nadrukkelijk te zeggen: ‘De Geest heeft ons dit duidelijk en nu gaan we in geloof deze stap zetten’.
Toch heb ik een beetje spijt van mijn snelle retweet. Want op 12 mei 2018 stond er een goed artikel van Miranda Klaver in hetzelfde Nederlands Dagblad met als kop: “Kerkstichting – er is meer dan concurrentie”. Zij geeft aan, dat evangelische kerken minder in geografische kaders denken dan traditionele kerken. Evangelische kerken gaan veel meer uit van dynamische netwerken waar mensen op basis van een bewuste keuze bij aansluiten. Volgens Miranda Klaver willen dit soort kerken vooral een kerk zijn voor nieuwe gelovigen en willen ze ook een thuis bieden aan gedesillusioneerde gelovigen uit andere kerken.
Als ik het zo inschat, willen veel evangelische megakerken vooral het eerste (nieuwe gelovigen trekken), maar gebeurt vooral het tweede (christenen stappen over). Een kennis van mij die op het Greijdanuscollege lesgeeft en een keer een dienst van de VEZ in Zwolle bijwoonde zei tegen mij: ‘Ik zie hier allemaal leerlingen met hun ouders die vijf jaar geleden nog lid van een GKV in Zwolle en omstreken waren.’ En ook bij ons in Assen trekt de City Life Church vooral leden die eerst lid van een andere kerk waren (bv. GKV).
Ik heb daar niet zoveel problemen mee. Als mensen overstappen naar een andere kerk omdat men het in de eigen gemeente echt niet vinden kan en ze ervaren daar dat hun geloofsleven weer opbloeit, is dat in principe positief. Wij kondigen in onze kerk zulke overstappen ook niet meer af als een kerkelijke onttrekking, maar geven aan iedereen die lid wordt van welke andere kerk dan ook (van Rooms-Katholiek tot aan de Doorbrekers toe) een kerkelijke attestatie mee.
Wat ik me wel soms wel afvraag is, of een overstap niet meer op grond van emoties genomen wordt i.p.v. uit geloof. En waar ik me echt wel zorgen over maak is het effect op de kinderen van gezinnen die overstappen. Want als je overstapt omdat het in de ene kerk niet meer lukt, is de stap naar een volgende gemeente ook meteen een stuk lager. Een collega vertelde me eens, dat zijn kinderen op een gereformeerde basisschool zaten waarvan meer dan 50% van de leerlingen niet uit de GKV kwam. Dus stond in de adressenlijst achter elk kind ook de kerkelijke gemeente vermeld. Toen zijn oudste kind in groep 8 zat, vergeleek hij de huidige adreslijst met die van groep 1 toen. Hij vond het opvallend dat bijna alle kinderen die toen GKV of CGK achter hun naam hadden staan, dat in groep 8 nog steeds hadden. Maar de helft van de evangelische kinderen zat nu in een andere evangelische gemeente. Als ouders van kerk switchen, stappen kinderen nog makkelijker over. Vaak stappen ze ook uit.
Dat laatste vind ik erg riskant, want het is niet goed dat de mens alleen is, ook niet als gelovige. Als met Pinksteren de Heilige Geest wordt uitgestort, ontstaat er in Jeruzalem een bloeiende gemeente. Die heeft een grote aantrekkingskracht, want de Heer, Jezus Zelf, voegde dagelijks mensen toe aan de kring van hen die behouden wilden worden (vertaling NV51)). Zonder kring van gelovigen gaat het niet. En als mensen telkens overstappen naar die kring die zij het prettigste vinden, vraag ik me wel eens af hoe het zit met de trouw die het ook volhoudt in tijden van moeite. ‘Door dik en dun’ hoor je niet meer zoveel in onze maatschappij, of het nu om huwelijkstrouw of blijvend lid van dezelfde gemeente gaat.
Persoonlijk gaat mijn voorkeur daarom toch uit naar een geografische gemeente. Want dan geef je samen vorm aan het christen-zijn in jouw dorp of stad(swijk). Dat lijkt me beter dan het zoeken van een gemeente waar ik mij het beste thuis voel onder christenen die op dezelfde manier hun geloof beleven. Dat leidt alleen maar tot eenzijdigheden. Naar beide kanten. Dat vind ik jammer. Want we zijn juist allemaal door onze God zo verschillend gemaakt en met verschillende gaven begeesterd, zodat we ons aan elkaar kunnen opscherpen (Spreuken 27:17), ook in het geloof.
Dit waren zomaar wat gedachten n.a.v. het bericht dat Mozaiek0318 een tweede gemeente start met de naam Mozaiek033. Fijn dat ze zo gegroeid zijn en dat die mogelijkheid er is. Er blijven wel wat vragen over. Dat mag. Maar tegelijk zingen we ook in onze kerkdiensten de liederen van Kees Kraayenoord. We zijn immers geen concurrenten van elkaar. We geloven in dezelfde Heer en willen Hem dienen en volgen.
En inderdaad, Peter Paauwe doet een flink aantal uitspraken in die preek van drie kwartier die mooi klinken, maar niet bijbels zijn. Hij husselt namelijk door elkaar wie we dankzij Jezus Christus zijn en hoe we in de praktijk van alle dag als volgeling van Christus leven. Of eigenlijk: hij haalt het niet door elkaar, nee, hij benadrukt voortdurend alleen maar dat eerste. Ongeveer op deze manier: als je tot geloof komt en Jezus als Heer aanvaardt, word je in één keer van het koninkrijk van de duisternis overgeplant in het koninkrijk van de hemel. “En in dit koninkrijk heb ik geen zonde meer, in dit koninkrijk ben ik verlost van de zonden, ben ik verlost van de macht van de zonden, en ik ben continue rein, ik ben continue heilig, ik ben continue vergeven, ik heb het eeuwige leven, ik zit in de hemel, en als ik in de hemel ben kan ik geen zonde hebben.” Dat is, lijkt mij, wel heel kort door de bocht. Natuurlijk hoef je al je zonden niet telkens opnieuw te belijden. Maar dat is wat anders dan dat je niet meer in zonde valt (1 Joh. 2:1). Ons hart kan ons nog steeds aanklagen (1 Joh. 3:20). Maar daar hoor je Peter Paauwe niet over.
“Een Christen is op hetzelfde moment een zondaar en een heilige, tegelijk slecht en goed. Want wat onze persoon aangaat zijn we in zonden, en wat onze eigen naam aangaat zijn we zondaren. Maar Christus geeft ons een nieuwe naam. Hij noemt ons: ‘Uw-zonden-zijn-u-vergeven’. Die naam houdt in: omwille van Christus zijn al uw zonden vergeten en vergeven. Zo is het beide wáár: de zonden zijn er – want de oude-Adam is nog niet helemaal gestorven – en ze zijn er ook niet, omdat God ze om Christus’ wil niet wil zien.
Ernst Leeftink - Predikant / Pastor in de Nederlandse Gereformeerde Kerken 