Groningen beeft vanwege de aardgaswinning en veel Groningers beven van woede om de afwikkeling van de schade. Daarom wordt er voor de tweede keer een grote fakkeloptocht in de binnenstad van Groningen. Liepen daar op dinsdag 7 februari 2017 ruim 4.000 mensen aan mee, op vrijdag 19 januari 2018 hoopt de organisatie op bijna 10.000 mensen. Beide keren gaat het om gewone burgers die normaal gesproken helemaal niet zo snel de barricades opgaan. Maar hoe er nu met ze gesold wordt vanuit Den Haag en door de NAM, dat maakt ze terecht meer dan boos.
Dat deed mij denken aan een andere fakkeloptocht, 36 jaar geleden, op 25 januari 1982. Begin jaren ’80 van de vorige eeuw liepen de emoties hoog op vanwege de kernbewapening. Alles wat links was in Nederland (en dat was bijna 50%) liep te hoop tegen de 572 kernkoppen die in Nederland gestationeerd waren. Op 21 november 1981 kreeg het IKV zo’n 400.000 mensen op de been tijdens de grote antikernwapen-demonstratie in Amsterdam. Maar de regering van CDA en VVD (met een krappe meerderheid van 77 zetels) gaf geen krimp.
In die roerige tijd werd bekend dat er vanaf januari 1982 in de Eemshaven Amerikaanse schepen zouden aanmeren met munitie, bestemd voor de Amerikaanse troepen in West-Duitsland, eerst elke week en daarna maandelijks. Vanuit de Eemshaven zouden die per trein via Groningen, Zwolle, Arnhem naar het Roergebied getransporteerd worden. Dat was natuurlijk koren op de molen van de vredesbeweging, de linkse partijen, de krakersbeweging en allerlei minder frisse anarchistische en pacifistische groeperingen in aktie. Niet alleen tegen het munitietransport, maar ook tegen de chloortreinen die ook vanuit de Eemshaven vertrokken, maar dan richting Rotterdam. Dat liep allemaal danig uit de hand vanwege blokkades op het spoor en bezettingen van diverse gebouwen.
Veel mensen waren die linkse akties in die dagen meer dan zat. Zeker in het Noorden en Oosten van het land – en daar kwamen al die beroepsaktivisten uit het Westen nu op af. Daarom deden “een aantal verontruste Groningers, oud-verzetsmensen en anderen” in het Dagblad van het Noorden van 22 januari 1982 een “OPROEP aan de goedwillende burgers, speciaal van Groningen en omstreken” om op maandag 25 januari om zes uur ’s avonds naar het Hoofdstation te komen om mee te lopen in een stille fakkeloptocht te naar de Grote Markt om “door een indrukwekkende aanwezigheid de overheid te tonen, dat we er óók zijn, ja dat we in de meerderheid zijn. Fakkels zijn ter plaatse te koop voor een rijksdaalder.”
Nou, hoe groot die meerderheid was, bleek die maandag wel. Binnen drie dagen (zonder internet) stonden er op 25 januari om zes uur ’s avonds zo’n 5.000 mensen bij het station, waaronder ik zelf (mét fakkel!). Het Dagblad van het Noorden deed de dag erna verslag op de voorpagina (zie foto).
Op de binnenpagina’s schreven ze er dit over, met veel foto’s:
Fluitconcerten overstemmen Wilhelmus bij tegendemonstratie
‘Laat munitietreinen rijden, de Russen doen het ook’
Aanvankelijk stonden er slechts ongeveer honderd mensen bij het Groninger hoofdstation om zes uur gisteravond, toen volgens de advertentie de mensen voor de demonstratie “tegen de geweldplegers en bedreigers van onze democratie en onze rechtsorde” zich moesten verzamelen. Een kwartier later waren echter alle 1200 fakkels uitverkocht en toen de stoet om half zeven vertrok, leek er geen eind aan te komen. Naar schatting 5000 mensen, voornamelijk uit de stad en provincie Groningen en de kop van Drenthe, hadden per trein, bus of eigen vervoer de reis naar Groningen ondernomen om mee te lopen.
Oud en jong, alles liep mee. “Van hele lieve mensen tot typische Oud Strijders Legioen-figuren,” aldus een ervaren antimunitietreindemonstrant. Voor het overgrote deel van de deelnemers was het de eerste keer dat zij in een demonstratie meeliepen. Dat constateerden enkele omstanders: “Geen enkele ervaring, dat zie je zo.” Waarop zijn buurman opmerkte: “Gelukkig maar.”
Geknoei met uitwaaiende fakkels en bijna in brand vliegende haren bepaalden het beeld. Van hun kant hadden ook de demonstranten hun conclusies klaar. “’t Benn’n hail gain Grunnegers,” merkte één van hen op, nadat haar enige minder vriendelijke woorden waren toegeroepen.
Rustig trok de lange stoet naar de Grote Markt. Geen zingende en scanderende massa’s. Wel spandoeken met leuzen als “Laat de munitietreinen rijden, de Russen doen het ook” en “Protesteren oké, terrorisme nee”. Een enkele toeschouwer volgde de stille stoet.
Grimmig
De aanvankelijk rustige sfeer werd grimmiger na aankomst op de Grote Markt, waar de organisatoren hun petitie voorlazen. Hier hadden zich enkele tientallen jongelui verzameld om lucht te geven aan hun verontwaardiging over deze “rechtse” demonstratie. Het “Geen man, geen vrouw, geen cent voor het leger” overstemde de speech van organisator Cees van Muylwijck. Daarop riepen spreekkoren van beide zijden beurtelings de ME om “weg” dan wel “paraat” te blijven. Vooral jongere demonstranten wilden met de opponenten op de vuist, mede geïrriteerd door het provocerende gedrag van een paar raddraaiers. Oudere demonstranten konden het soms niet laten stiekem hun sympathie met hun jonge medebetogers te betuigen.
Nadat Van Muylwijck de aanwezigen had beloofd: “U zult meer van ons horen” werd besloten met het Wilhelmus. Dat was voornamelijk merkbaar aan een enkele saluerende politieman, Het gezang van de demonstranten werd overstemd door spreekkoren en fluitconcerten van tegenstanders.
Rond half acht – precies volgens het perfect kloppende tijdschema – keerden de meeste demonstranten huiswaarts, verbijsterd én gesterkt door de enorme opkomst.
Inderdaad … het was een heel bijzondere tegendemonstratie van veel mensen die het politieke gedram van allerlei vooral anti-Amerikaanse actiegroepen meer dan zat waren. Mijn herinneringen zijn een drietal: 1) er waren ook tientallen mensen met de trein vanuit alle delen van het land naar Groningen gekomen – ik sprak met een mevrouw uit Utrecht die dit zó geweldig vond, ze wilde ook haar stem laten horen; 2) we liepen via het Emmaplein via de Aa-kerk over de Vismarkt naar de Grote Markt. Aan het eind van de Vismarkt stonden zo’n 50 anarchisten te provoceren met allerlei leuzen, waarop de jongeren die in de fakkeloptocht meeliepen, waaronder ik, terugscandeerden: “Wie demonstreert er in Moskou?” Maar een oudere man zei tegen ons: “Loat je de kop nait gek moaken, wie hollen het netjes.” 3) De verslaggever van het DvhN stond te dicht bij die 50 tegenstanders, want het Wilhelmus schalde echt over de Grote Markt en moet tot in Vinkhuizen en Helpman te horen zijn geweest.
Dat was 1982. Zonder sociale media kreeg men binnen drie dagen zo’n 5.000 man op de been. Om de demokratisch verkozen regering een steuntje in de rug te geven. In 2017 en 2018 protesteert Groningen weer. En terecht! Maar nu omdat de overheid zich de afgelopen jaren niet echt om Groningen bekommerde. Het tweede kabinet Rutte zat tot voor kort duidelijk in het verkeerde Kamp. Nogal Wiebes dat de regering in Den Haag nu beter naar de Groningers lijkt te luisteren.
gereformeerden toch wel achter gekomen dat er een behoorlijk groot verschil is tussen een zelfgekozen isolement of een isolement waarin je door de buitenwacht gedrongen wordt. En we zijn er ook stukje bij beetje achter gekomen dat je je kracht niet moet zoeken in het je afzetten tegen de grote boze wereld (vooral in de andere kerken waar alles zo slecht en verderfelijk en zorgelijk is), maar dat je je kracht moet zoeken in je eigen overtuiging. Oftewel: niet het negatieve bij de ander bindt een kerkelijke gemeenschap samen, maar je kunt pas iets uitstralen als je de positieve verbindende elementen bij jezelf weet te benoemen.
gebeurt dat ook in sommige sporten. Maar je kunt onmogelijk volhouden dat als we afspreken om van het net een doel te maken en om de bal niet meer met de handen, maar alleen nog met de voeten aan te raken, dat we dan nog steeds met dezelfde sport te maken hebben.
“Onbedoeld zwanger? Vier het leven!” Op het eerste gezicht misschien een wat gekke slogan, maar de aanleiding was als volgt. In onze kerk preken we nog steeds met enige regelmaat uit de Heidelbergse Catechismus. In 52 hoofdstukken (‘Zondagen’ genoemd) worden de centrale onderdelen van het christelijk geloof behandeld. De Zondagen 34 t/m 44 gaan over de betekenis van de Tien Geboden. In het Zesde Gebod zegt God: Pleeg geen moord. Zondag 40 van de catechismus behandelt dat gebod en stelt er drie vragen over.
Vraag 1
Een andere reden om voor abortus te kiezen is de kans dat je kind gehandicapt is. Tegenwoordig is er veel te doen rondom de NIP-test. Daarom kan het syndroom van Down vroegtijdig ontdekt worden. Wat doe je dan? Bij vraag 4 keken we eerst naar een 
In de Bijbel vertelt God ons, dat het leven al in de moederschoot begint. Daarom staat er in Exodus 21:22 een regel, dat er schadevergoeding moet worden betaald aan een vrouw, als ze door de schuld van iemand anders een miskraam krijgt. En hoe mooi bezingt David in Psalm 139:13-18 dat God het Zelf geweest is, die hem als jongste en 7e zoon van 9 kinderen (hoezo ‘voltooid gezin’) die hem in de buik van zijn moeder weefde – “wonderbaarlijk is wat U gemaakt hebt.” In Jeremia 1:5 kunt je lezen hoe God Jeremia al in de moederschoot voorbestemd had als zijn profeet. In het Nieuwe Testament lees je in Lukas 1:41-45 over de kleine Johannes die in de buik van zijn moeder Elisabeth een vreugdedansje maakt als Maria plotseling op bezoek komt. Ze is nog maar net in verwachting, maar toch noemt Elisabeth haar al ‘de moeder van mijn Heer’. En later, in Markus 10:13-16, neemt Jezus Zelf kleine kinderen als voorbeeld. In de volwassen wereld van toen telden die niet mee. Maar bij God en bij Jezus wel! Juist wat zwak is, is kostbaar in Gods ogen!
Maar dan moet je er wel iets bij zeggen. Twee dingen eigenlijk. In het verhaal van David is Batseba de grote afwezige, lijkt het wel. OK, ze was er zelf bij toen ze onbedoeld zwanger werd. Maar had ze veel keus? Mannen veroorzaken vaak de ellende, maar daarna zie je ze niet meer. In de tijd van Jezus zie je dat ook. In Johannes 8:1-11 brengen de joodse leiders een vrouw bij Jezus die betrapt is toen ze vreemd ging of in het bordeel lag te rotzooien. Volgens de wet van Mozes moeten er dan twee mensen voor de rechtbank worden aangeklaagd vanwege overspel. Maar men brengt alleen het hoertje bij Jezus. Zo gaat het vaak: de vrouw wordt niet gehoord (zoals bij Batseba) of de vrouw staat er alleen voor (zoals dat hoertje). Vandaag gebeurt nog steeds hetzelfde. En natuurlijk, je bent er altijd zelf bij geweest als je zwanger raakt. Alleen bij verkrachting en bij incest is het echt tegen je eigen wil. Maar als iedereen je laat stikken zodra er zich nieuw leven aandient, vind je het dan gek dat de druk om een abortus te ondergaan zo groot wordt, dat veel vrouwen het ook doen?
Bijvoorbeeld het initiatief om tienermoeders die er alleen voor staan, op te vangen. In Groningen kan dat sinds 2016 bij “CHAVAH” – een leef- en leerhuis voor jonge moeders. Op 
Ik vind het erg herkenbaar wat Paulus schrijft over angst. Ik denk dat er in Nederland veel bange christenen zijn. Vooral bang om zelf te moeten afzien vanwege het geloof in Christus. Nicky Gumbel, de man van de Alphacursus, bespreek in zijn boekje Een leven dat zin de hele Filippenzenbrief. Hij schrijft bij dit vers: ‘Hoewel wij, westerlingen, het minst te vrezen hebben, zijn we het bangst. Onze angsten houden verband met impopulariteit of sociaal isolement. Maar anderen moeten martelingen, gevangenschap en de dood onder ogen zien. Voor de westerse kerk is nú de tijd aangebroken om het optimale rendement te halen uit onze vrijheid, en voortgang te maken met de verbreiding van het evangelie. Waar we ook zijn, de mogelijkheden om het goede nieuws door te geven zijn onbeperkt.’
In Amerika is een flinke maatschappelijke diskussie aan de gang over de vraag of de standbeelden van de generaals van de zuidelijke staten uit de Amerikaanse Burgeroorlog van 1861-1865 moeten worden verwijderd. Want die zuidelijke staten wilden de slavenij handhaven. Zulke ‘foute’ leiders verdienen geen standbeeld. Op die mening valt wel het nodige af te dingen (klik 
Klopt dat? Is het waar wat wel eens als wiskundige stelling gezegd wordt : christendom + macht = misbruik? Ik kan me er wel iets bij voorstellen. In de naam van God heeft de kerk veel leed veroorzaakt. Denk alleen maar aan de schandalen rond seksueel misbruik door priesters in de RK-kerk, maar ook in andere kerken. En zo gauw de kerk een politieke factor werd, ging het ook mis. Denk aan de kruistochten. Met de leus “God wil het!” werden joden en moslims en ook de christenen in het Midden-Oosten die allemaal ketters waren, een kopje kleiner gemaakt. En later, in de Gouden Eeuw en daarna tot aan 
de Tweede Wereldoorlog, zie je dat grote delen van Afrika, Amerika, Australië en Azië gekoloniseerd zijn door Europeanen. Maar altijd namen die ook het christendom mee. Christendom en kolonialisme gingen hand in hand. Ja, zeiden onze voorvaders: God staat aan onze kant, dus het christelijk geloof is het geheim van ons succes, en dat christelijk geloof brengen we nu ook aan de blinde heidenen. Maar ondertussen maakten we ons schuldig aan uitbuiting en slavernij – dingen die we nu afkeuren. En zowel in de Eerste als in de Tweede Wereldoorlog werden de legers van beide kanten ingezegend door priesters en predikanten. Ja, in W.O. II droegen de Duitse soldaten op het slot van hun koppelriem het Nazi-symbool én de tekst ‘God met ons’. Da’s andere koek dan op de rand van onze 2-
Euro-munt! Geen wonder dat sommige mensen zeggen: christendom + macht staat gelijk aan misbruik. Of, nog sterker: religie vergiftigt alles. En ik ga het ook niet goedpraten. Ik maak ook geen lijst van alle goede dingen die het christendom gebracht heeft. Dan ga je dingen tegen elkaar wegstrepen. En dus jezelf rechtvaardigen.
zijn allemaal rot van binnen. En dat is moeilijk te accepteren. Er zijn maar weinig mensen die zoveel zelfinzicht hebben én dat royaal durven te erkennen als die ene misdadiger die naast Jezus aan het kruis hing. Want die zei tegen zijn maat in het kwaad: ‘Ben jij zelf nu nog niet bang voor God? Want wij hangen hier terecht! En straks moeten wij voor onze Maker verschijnen.’ Dat hoor je bijna niemand in de gevangenis of in de rechtszaal zeggen: ‘Ik zit terecht gevangen, ik ben zo schuldig als het maar kan, ik verdien terecht de zwaarste gevangenisstraf.’ Er zijn maar weinig mensen zoals die tweede misdadiger. Wie ziet nou voluit het kwaad in zijn eigen leven en erkent volledig zijn eigen schuld?
aan het kruis. Maar liefst drie keer staat er, dat mensen tegen Hem roepen: ‘Red je zelf als je kunt!’ Maar Jezus deed het niet. Hij wendde zijn macht niet aan om zelf de Man te zijn en als de grote Leider vereerd te worden. Nee, Hij bracht zijn eigen levenslessen in praktijk en keerde zijn vijanden de andere wang toe. Hij bad zelfs voor ze toen de spijkers door z’n handen en voeten geslagen werden: ‘Vader, vergeef het hun.’ Hij kwam niet van het kruis af, maar bleef hangen, want Hij wilde anderen redden van de eeuwige ondergang. 
Aan het eind van die week stond in het Nederlands Dagblad een artikel van twee christenen, de theoloog Gijsbert van den Brink en IC-arts Ben de Jong. Zij vinden dat het huidige registratiesysteem vanwege te grote vrijblijvendheid niet effectief. Het leidt niet tot meer donoren en kost jaarlijks onnodig mensenlevens. “Een wetswijziging naar een actief donorregistratiesysteem is dan ook wat ons rest.” Die wet komt er, als het aan de Tweede Kamer ligt, want daar is een nieuw ‘actief donorregistratiesysteem (ARD) dat in met een krappe meerderheid aangenomen. De drie christelijke partijen stemden tegen deze wet op de orgaandonatie. Ze hebben daar, net als andere tegenstanders, vier belangrijke argumenten voor, nl.: 1) De nieuwe wet leidt tot keuzedwang. 2) De nieuwe wet is een inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht. 3) De nieuwe wet levert niet meer donoren op. 4) Binnen het huidige systeem valt nog veel winst te behalen om mensen te motiveren orgaandonor te worden. Die bezwaren worden kort maar krachtig als mythe ontzenuwd (klik 
De vier tegenargumenten van de directeur van Nederlandse Patiëntenverening vind ik ronduit zwak (hieronder voor de liefhebber een overzicht). Maar dat vind ik niet het ergste. Het valt me vooral zwaar tegen dat de NPV publiek stelling neemt tegen dit nieuwe donorregistratiesysteem. In haar logo staat dat de NPV gericht is op ‘zorg voor het leven’. Op de website wordt als eerste vermeld: “Het leven is een gave van de Schepper zelf. Dat leven is kostbaar en verdient bescherming; van het allerprilste begin tot aan het einde. De NPV komt op voor het mensenleven. Voor leven dat kwetsbaar is en broos, voor ieder mens, in welke levensfase dan ook.”
De jongeren van 17/18 jaar hadden dit haarscherp in de gaten. Zij en hun ouders waren bijna allemaal vóór orgaandonatie. Maar lang niet iedereen had zich laten registeren. De enkeling die geen donor wou zijn vond het prima zo: als je niks liet weten, zou er ook niks met je organen gebeuren na je dood. Ondertussen vonden de jongeren het wel wat hypocriet om een orgaan te ontvangen als je zelf nooit de moeite had genomen om aan te geven of je donor zou willen zijn. Vandaar dus dat de meesten vonden dat wie zich niet geregistreerd had, onder aan de wachtlijst moest komen te staan. Ik hou van de radicaliteit van jongeren!
3/ Nederland moet vooroplopen bij het halen van de klimaatdoelen
Karin de Geest laat eerst zien, dat er goede redenen zijn om je juist als christen met politiek bezig te houden. Namelijk: 1. De politiek bemoeit zich ook met jou (dat spreekt voor zich J); 2. God is politiek actief (Jozef in Egypte, Esther en Daniël in Babel/Perzië, Johannes de Doper, Jezus en Paulus spreken zich uit over politiek); 3. De politiek is een cadeautje van God (‘de overheid is ingesteld door God’ – Romeinen 13:1); 4. Voor naastenliefde heb je politiek nodig (‘Moge de koning recht doen aan de zwakken, redding bieden aan de armen, maar de onderdrukker neerslaan’ – Psalm 72:4); 5. Licht van de wereld (die opdracht uit Matteüs 5:14 geldt ook in de politiek); 6. Politiek heeft nut (God gebruikt in de Bijbel vaak kleine, invloedloze personen voor grote veranderingen).
In haar laatste hoofdstuk komt ze tot de conclusie dat onder christenen die politiek aktief zijn, drie onderwerpen vaker terugkeren, namelijk: A) mag je vanuit de Bijbel dingen verbieden of moet je burgers zoveel mogelijk vrij laten in hun keuzes? B) Zijn de bijbelse principes over hoe we om moeten gaan met onze naasten alleen bedoeld voor onze persoonlijke contacten of gelden die ook voor de overheid? C) Roept de Bijbel ons op om vooral goed voor je eigen bevolking te zorgen of ook voor mensen en problemen in de rest van de wereld?
daar niet voor. Daar zijn twee redenen voor. De eerste werd heel goed door Buma van het CDA verwoord: Turkijke moet niet doen alsof de Turken die hier in Nederland wonen, nog Turken zijn. Het zijn Nederlanders met een Turkse achtergrond en vaak nog een Turkse nationaliteit. En als Turkse Nederlander moet je het ook niet willen, dat het land van je verleden nog invloed op je wil uitoefenen. Verder vind ik zelf dat een ander land best z’n eigen burgers in het buitenland actief mag benaderen als er verkiezingen zijn. Niemand had het een probleem gevonden als Hillary Clinton en Donald Trump naar Nederland waren gekomen om de Amerikaanse expats toe te spreken. Maar hier gaat het over iets anders, namelijk een staatsoffensief van een enge man die de absolute macht naar zich toe probeert te trekken. Een enge man die ontkent dat in Turkije 100 jaar geleden 20% van de bevolking (namelijk alle Armeense, Assyrische en Griekse christenen) met geweld zijn verdreven en vermoord d.m.v. een echte genocide; een enge man die permanent oorlog voert met de 10% van zijn eigen bevolking die tot de Koerden behoren; een enge man die bezig is de seculiere Turken al hun vrijheden te ontnemen; en een enge man die alle religieuze Turken die het niet met hem eens zijn als terroristische Gülen-aanhangers uit hun functies ontslaat en zonder vorm van proces in de gevangenis gooit. Zo’n persoon moeten we in Europa niet de gelegenheid geven om door middel van een staatsoffensief op buitenlandse bodem nog meer macht naar zich toe te trekken. Zeker niet als hij het in z’n hoofd haalt om het huidige Duitsland van nazi-praktijken te beschuldigen. Ik zie eerder parallelen tussen het huidige Turkije en nazi-Duitsland: via verkiezingen komt er iemand aan de macht die het land totaal verdeelt en in een enorm gewelddadige crisis stort. Daarom vind ik Erdogan een enge man, om wie je soms maar beter lachen kan: 
Ernst Leeftink - Predikant / Pastor in de Nederlandse Gereformeerde Kerken 