Op weg naar de hemel – met Christus de dood onder ogen zien (Mark Ashton – 1)

Een boodschap van hoop met de dood voor ogen

Is het werkelijk mogelijk om de laatste fase van ons aardse leven met vertrouwen en zonder angst tegemoet te gaan / onder ogen te zien? Mark Ashton beschrijft zijn eigen ervaringen met de naderende dood vanwege ongeneeslijke kanker. Werkelijk vertrouwen, legt hij uit, vind je in de opstanding van Jezus Christus – een gebeurtenis die, ook al is het 2.000 geleden gebeurd, diepgaande gevolgen heeft voor ons vandaag.

Ashton Mark On my way to heavenDit staat op de achterkant van het boekje dat Mark Ashton schreef in 2009 en dat na zijn dood op 3 april 2010 werd uitgegeven.  De Engelse uitgave heeft als titel On my way to Heaven Facing death with Christ

Het is een klein boekje. Een beetje kabbelend geschreven. Toch is het al een aantal malen herdrukt in Engeland. Ik snap wel waarom. Ook ik ben onder de indruk geraakt van de manier waarop Mark Ashton is omgegaan met het bericht dat hij in december 2008 op zijn 62e, kreeg: “U hebt kanker en het is niet meer te behandelen. U hebt nog hoogstens negen maanden te leven.”  Indrukwekkend, hoe hij met Christus de dood onder ogen kon zien en ervan getuigde dat hij op weg was naar de hemel. Daarom wil ik dit boekje graag in een aantal afleveringen met iedereen delen.

Ashton Mark fotoMark Ashton (1948-2010) was predikant en van zijn 39e tot zijn 62e verbonden aan St. Andrew the Great in Cambridge. Dagblad ‘The Times’ schreef na zijn overlijden dat hij één van de meest invloedrijke bijbelgetrouwe predikanten van zijn generatie was, zowel als herder en leraar. In die jaren groeide zijn gemeente gestaag, o.a. door de vele honderden studenten die graag onder zijn gehoor zaten.

Hoe ga je om met ziekte als je weet dat de artsen niets meer voor je kunnen doen? Mark Ashton heeft het niet alleen opgeschreven, maar ook in juli 2009 onder woorden gebracht in een korte toespraak van vier minuten die op YouTube te vinden is: https://www.youtube.com/watch?v=H7Y_GJMnj_4. Wie alvast wil weten over hoe hij met zijn ziekte omging, kan daar een preview nemen op deze blog-serie.

Dit is de eerste,  inleidende aflevering van mijn Nederlandse weergave van het boekje On my way to Heaven Facing death with Christ, geschreven door Mark Ashton, predikant van St. Andrews the Great in Cambridge, nadat hij op zijn 60e hij te horen gekregen had dat hij een ongeneeslijke vorm van kanker had.

Blijf stappen zetten op de ladder van het geloof!

Belijdenis jpeg1-001Vandaag, op zondag 5 juni, doen in GKV “Het Noorderlicht”  te Assen-Peelo zeven jongeren belijdenis van hun geloof. Tegen Brenda, Dennis, Harmen, Henrik, Henry, Ruben en Wouter zeg ik, net als Paulus: “Jullie geloven in Christus en jullie horen bij Hem. Daarom mogen jullie God nu alles vragen. Jullie kunnen erop vertrouwen dat Hij jullie zal helpen.” (Efeziërs 3:12 BGT).

Wat ik hen en mij en iedereen vandaag wil meegeven is de les van Efeziërs 3:14-21. Daar is Paulus zó blij met christenen die hun geloof belijden, dat hij meteen zelf gaat doen, waar hij iedereen oproept. Namelijk: vraag maar raak aan God. En wat vraagt Paulus dan? Dit:

Blijf stappen zetten op de ladder van het geloof!

En dan noemt Paulus zeven stappen. Hier komen ze:

Ladder tekst1/ Bid altijd met vertrouwen. Dat is vers 14+15. Je gelooft toch dat God je machtige, hemelse Vader is? Hij regeert over alles in de hemel en op de aarde.  Denk dus altijd groot van Hem!

2/ Bid altijd om kracht . Dat is vers 16. Want als God machtig is (en dat is Hij), wil Hij ook jouw geloof diep van binnen steeds sterker maken. Dat doet Hij door zijn Heilige Geest.

3/ Bid altijd om groei. Dat is vers 17a. Jezus Christus wil namelijk graag altijd in jullie aanwezig zijn. Hij wil geen in bijrol spelen in je leven, bv. alleen op zondag of op bijzondere momenten. Hij wil echt gaan wonen in je hart! Je hart –  de motor van alle onderdelen van je leven. Waar Hij woont, regeert Hij met liefde. En Hij wil graag dat jij daar bewust voor blijft kiezen – door je geloof.

4/ Bid daarom ook altijd om liefde. Dat is vers 17b. Dat Gods liefde in jou blijft en dat jij van God blijft houden en van je naaste. In de liefde moet je al gelovige ‘geworteld en gegrondvest’ blijven, zoals een plant in vaste grond en zoals een gebouw op een stevig fundament. Liefde is de basis van jouw bestaan als christen en ons bestaan als gemeente van Christus.

PHR_3664_15/ Bid daarnaast ook altijd om kennis. Dat is vers 18. Nee, daarbij gaat het niet om bijbelteksten of dogmatische theorieën, maar om het kennen en begrijpen van Gods eeuwenoude reddingsplan waarmee Hij jou en mij en alle andere christenen  weer bij Zich terug wil brengen. De diepte van dat plan (Jezus gaf zijn leven) en de omvang van dat plan (heel de wereld) zijn zo geweldig, dat je daar samen niet over uitgedacht en uitgepraat raakt.

6/ Bid als zesde ook om volheid. Dat is vers 19. Namelijk dat je je steeds weer laat vullen met Gods aanwezigheid in jouw leven. Dankzij Jezus heb je allerlei gaven gekregen om als christen te groeien naar geestelijke volwassenheid. Maar verlang daar ook naar en streef er ook naar!

7/ Tenslotte, zegt Paulus, blijf altijd God bedanken. Dat is vers 20+21. Want Hij heeft alle macht (zoals Michelle Williams zingt: There’s no limit to what You can do, You’re almighty and all powerful).  Dus komt Hem alle eer toe. Altijd via Jezus, vergeet dat niet. En doe het persoonlijk – God bedanken. Maar ook altijd samen met medechristenen. Want ‘onze zeven’ van vandaag, Brenda, Dennis, Harmen, Henrik, Henry, Ruben en Wouter, zijn niet de eersten die tot geloof gekomen zijn. Nee, ze staan in een lange rij van christenen die allemaal tijdens hun leven op God vertrouwden en in Jezus geloofden. Voor ieder van ons vandaag geldt: blijf net als al die andere christenen altijd stappen zetten op de ladder van het geloof.

Efeziërs 3 vers 14 t/m 21   –   Bijbel in Gewone Taal

14 Ik kniel en bid tot God, de Vader. 15 God heerst over alle engelen in de hemel en over alle volken op aarde. 16 Gods macht is groot. Daarom bid ik dat God jullie diep van binnen kracht wil geven door zijn Geest. 17 Ik bid dat hij jullie geloof zo groot maakt dat Christus altijd in jullie aanwezig is. En ik bid dat God door de liefde van Christus de kerk sterk wil maken en wil laten groeien. 18 Ik bid dat hij jullie en alle andere christenen wil leren hoe groot en diep die liefde is. 19 Dan zullen jullie begrijpen dat die liefde groter is dan een mens zich kan voorstellen. Ja, ik bid dat God zelf volledig in jullie aanwezig wil zijn. 20 Gods macht is oneindig groot. Hij kan alles doen wat wij hem vragen, of waar wij aan denken, en zelfs nog veel meer. Zijn macht is nu al in ons aan het werk. 21 Alle eer aan God, in heel de kerk, die bestaat dankzij Jezus Christus. Alle eer aan God, voor altijd en eeuwig! Amen.

 

STAPPEN met JEZUS op een prachtig BELIJDENISKAMP

‘Hoe was het belijdeniskamp dit jaar?’ Veel mensen vroegen me dat afgelopen week. Nou, eigenlijk moet je dat mij niet vragen, maar aan de 22 jongeren uit Assen-Peelo, Assen-West en Hooghalen die dit jaar van vrijdagavond 2 oktober tot zondagmiddag 4 oktober op kampeerboerderij ‘De Vistrap’ vlak bij Dalfsen. Maar ik vertel graag wat we gedaan hebben en hoe de meesten het ervaren hebben.

Het belijdeniskamp van de vier kerken (ook Beilen doet mee, maar dit jaar leverde Beilen geen deelnemers) bestaat al minsten 15 jaar. En de opzet is al jarenlang ongeveer hetzelfde – een echte succesformule. Vrijdagavond t/m halverwege de zaterdagmiddag inhoudelijk, daarna sport en spel en bonte avond, op zondag een kampdienst en/of kerkdienst met verwerking.

Belijdeniskamp 2015 ballonvaartDit jaar zorgde Peter Wierenga van het Bureau Kerkwerk voor de inhoud. Hij maakte er echt een heel mooi geheel van. Op vrijdagavond begonnen we met een Belachelijke Ballonvaart. Je kunt het leven vergelijken met een reis. Je mag 39 dingen (personen, spullen, hobby’s, gewoonten enz.) meenemen. Maar onderweg moet je in 3x etappes 10 dingen overboord gooien. Welke 9 dingen vind je uiteindelijk in jouw leven dan het meest belangrijk?

Tijdens het tweede deel van de vrijdagavond konden we daar met elkaar over doorpraten in groepjes van 2 of 3 tijdens de belijdeniswandeling. Daarin vroegen we ook aan elkaar waarom en wanneer we belijdenis wilden doen.

Belijdeniskamp 2015 voetstapOp zaterdagmorgen ging Peter verder met ons en vroeg iedereen om op een heel groot vel papier De reis van je leven uit te tekenen. Vanaf je geboorte tot aan de dag van vandaag. Met vier onderdelen: * Gidsen (= belangrijke personen) en * Richtingwijzers (= belangrijke ervaringen) en * Mijlpalen + * Hindernissen (de tops en de downs in je leven). Dat was best pittig om te doen. Het maakte bij sommige kampgangers veel los.

De zaterdagmiddag ging over Jezelf (weg)geven, vanuit Romeinen 12:1-8. Als kind van God mag je alles van jezelf bij God brengen. Hij neemt al het zondige weg en Hij vult je met alles wat Hij je geven wilt. Niet om het voor jezelf te houden, maar om je te laten overlopen. Peter maakte dat duidelijk met het voorbeeld van gevulde glazen. Daarna liet hij ons nadenken over de volgende drie vragen: *1* Waarom zou ik mijzelf aan God en Jezus toevertrouwen? *2* Wat wil ik Hem allemaal geven en wat hou ik liever zelf? *3* Hoe geef ik op dit moment al goede dingen van God door?

Daarna volgde op zaterdagmiddag de zeskamp – net als vorig jaar met enorm veel liefde en enthousiasme door kampleider JP georganiseerd (incl. sjekkie achter z’n oren). Team Leeftink was het meest sportief: wij lieten alle andere teams boven ons eindigen. En ‘s avonds eerst de voorbereiding op en daarna de uitvoering van de bonte avond. Die was zo leuk, dat wie er niet bij was, zich er geen voorstelling van kan maken als ik zeg, dat het oerend hard ging met paard en al.

Belijdeniskamp bureau kerkwerkOp zondag ’s morgens hielden we onze kampdienst. De Muziekvrienden van Assen-West kwamen ons begeleiden – top! Peter Wierenga leidde de dienst. Hij haalde drie verschillende discipelen van Jezus voor het voetlicht. Natanael is degene die onder de boom veel van Jezus verwacht. Petrus is degene die uit de boot stapt omdat hij helemaal op Jezus vertrouwt. En Andreas is degene die anderen verwijst naar Jezus, bv. met vijf broden en twee vissen. Ondertussen is de Here Jezus Zelf degene die alles van zijn Vader verwacht, helemaal op zijn Vader vertrouwt en altijd naar zijn Vader verwijst. In de verwerking op zondagmiddag werd de vraag gesteld: welke type gelovige ben jij? En wat heb je van dit kamp geleerd, waar kun je God voor bedanken en welke stappen ga je na dit kamp in geloof met Jezus zetten?

Tussendoor … was er de geweldige goede zorg van de kamp-mama’s Thea, Grietje en Hettie. Eten en drinken en waar nodig een persoonlijk gesprekje … de kamp-mama’s waren dit jaar alweer geweldig!

Tot zover dit domineesverslag van het belijdeniskamp 2015. Wie vult dit verslag aan met zijn of haar reaktie? En voor wie nog eens over belijdenis-doen na wil denken: lees het blog over WAAROM ZOU IK BELIJDENIS DOEN?

 

 

STUDENT en KERK – wil dat nog een beetje mixen?

LEOZes jaar lang ben ik parttime studentenpastor geweest. Dat was in de tijd dat ik dominee van de GKV van Nijmegen was. Ongeveer 20% van onze gemeente bestond uit studenten. De meesten van hen waren vooral actief binnen de VGSN-tq (toen zeker en nu nog steeds een van de leukste christelijke studentenverenigingen van Nederland). Zo’n grote populatie studenten in een kerkelijke gemeente is ontzettend waardevol. Wederzijds. Maar dan moet je de verwachtingen wel goed op elkaar afstemmen.

De studententijd als zoektocht

Niet alle christelijke studenten zijn lid van een kerkelijke gemeente in hun studentenstad. Dat vind ik echt jammer. Allereerst omdat het studentenleven een hele hektische periode is. Als je gaat studeren, krijg je 4 tot 7 jaar de tijd om van alles te ontdekken. In sneltreinvaart leer je jezelf een eigen mening te vormen en op eigen benen te staan. Ook op het gebied van geloof en kerk krijg je alle ruimte om je eigen overtuiging te ontwikkelen. Daarbij is kerk waarin je bent opgegroeid aan de ene kant de thuishaven waarin je als jongere bent opgegroeid en de HERE hebt leren kennen VGS landelijken als christen gevormd bent. Dat kan een gevoel geven van stabiliteit en rust, want je hoeft niet alles wat met het geloof te maken heeft, zelf te ontdekken: de ‘basic’ heeft de HERE je al lang geleden bijgebracht dankzij een christelijke opvoeding in een gereformeerd milieu, en bij het doen van je belijdenis heb je ook van harte Jezus Christus (want Hij is die ‘basic’) persoonlijk aanvaard. Anderzijds is kerk een kritische tegeninstantie waaraan je als student jezelf spiegelt en waaraan je nieuwe geestelijke inzichten toetst. En dat allemaal op een hele kritische manier – studenten eigen. Dan gaat het om vragen als: is alles wat ik in de kerk van mijn ouders geleerd heb, wel in overeenstemming met de Bijbel? Hebben andere christenen en andere geloven het allemaal bij het verkeerde eind? En als onze kerkelijke papieren (binnen de NGK: de gereformeerde belijdenisgeschriften) inderdaad het beste de bijbelse leer weergeven, hoe funktioneert dat dan in de praktijk? Waarom is er soms zo’n  grote kloof tussen leer en leven?

Wederzijdse stimulans

Ik heb ook gemerkt dat studenten  vooral positief-kritisch betrokken zijn en blijven op geloof en kerk, als ze in hun eerste jaar een goede band opbouwen met de kerkelijke gemeente in hun studentenstad. Wat dat betreft is het heel goed om pas in je studententijd belijdenis van je geloof te doen. Dan kun je in je studentenstad nog een jaar Student en kerkcatechisatie volgen, vaak met medestudenten die dezelfde vragen over het christelijke geloof hebben. Dat kan heel
vormend zijn voor het persoonlijke geloof. Bovendien raak je zo betrokken bij je nieuwe kerkelijke gemeente. Veel studenten zijn graag bereid om een bijdrage te leveren aan konkrete, meer kleinschalige aktiviteiten van de gemeente. Rond de eredienst, bij diakonale hulp, bij het vertalen van preken, bij het clubwerk met kinderen en jongeren. En studenten zorgen er vaak ook voor, dat de leden van een christelijke kerk betrokken raken bij allerlei projekten in de stad, zowel op evangelisatiegebied (AiA) als op diakonaal gebied (Happetaria).

Als het om ‘student en kerk gaat’, zijn er dus drie dingen belangrijk.

  • Allereerst is de houding van de student van groot belang: hoeveel krediet heeft de kerk van je jeugd en het geloof van je ouders bij je?
  • Daarnaast heeft ook de sfeer binnen een christelijke studentenvereniging veel invloed: hoe wordt er tegen het instituut ‘kerk’ in het algemeen en tegen de plaatselijke kerk(en) in de stad aangekeken?
  • Tenslotte speelt tenslotte de houding van die plaatselijke kerk(en) een grote rol: hoe betrokken en aktief is men als kerk bij alles wat studenten op geloofsgebied bezig houdt?

Een alternatieve gemeenschap der heiligen

De dynamiek tussen student en gemeente zit ‘m ook in het feit dat de eerste kring waarbinnen studenten zich bewegen meestal niet de kerkelijke gemeente is (ook al ben je er lid van), maar de christelijke studentenvereniging. Daar doe je samen aan bijbelstudie, daar bezoek je de thema-avonden, daar krijgt je sociale leven vorm. Zo VGST lezingfunktioneert een studentenvereniging in de praktijk als een parallelle ‘gemeenschap der heiligen’. En dat vind ik echt prima. Want dat is nu juist de bedoeling van de ‘gemeenschap der heiligen’, dat je vooral in eigen kring elkaar ondersteunt en help en vormt. Tegelijk beseft bijna iedereen, dat een studentenvereniging geen kerkelijke gemeente is en het ook niet wil zijn. En dus blijft ook de kerkelijke gemeente een belangrijke rol spelen, al was het alleen maar, omdat studenten regelmatig bezoek krijgen van een ouderling, een diaken of een (studenten)pastor. Daarmee heb je meteen een spanningsveld te pakken. Principieel gezien is de kerkelijke gemeente in je studentenstad het belangrijkste, terwijl je als student in de praktijk de meeste tijd en inzet binnen je christelijke studentenvereniging spendeert. Zie dat maar eens, zowel van de kant van de student als van de kant van de kerkelijke gemeente een goede balans in te krijgen!

Spannend & Uitdagend

De dynamiek tussen student en gemeente kent volgens mij ook z’n eigen  problematiek. Zowel praktisch als principieel.  Praktisch lijkt er vaak zo weinig struktureels van de grond te komen als het om de plaats van de studenten in de kerkelijk gemeente gaat. Het blijft allemaal zo ‘hap-snap’ lijkt het wel. Een vlot doorstromende stadskerk en een nog vlotter doorstromende studentengemeenschap zijn daar vaak mede de oorzaak van. Toch zit het probleem volgens mij wel wat dieper: in heel de samenleving zie je dat mensen zich niet meer gebonden voelen aan instituten waar ze niks meer mee hebben. Dat geldt ook voor student en gemeente: wat voor toegevoegde waarde hebben we tegenover elkaar? Als de kerkelijke gemeente denkt het zonder studenten ook wel te kunnen en de studenten denken dat de vereniging hen wel genoeg te bieden heeft, blijven de kontakten op het ‘hap-snap’-nivo steken. Een gemiste kans!

Bewust kiezen voor elkaar

Problematischer vind ik de ontwikkeling, dat in de studententijd zomaar afstand genomen kan worden van het geloof in Jezus Christus en van zijn gemeente. Sommige studenten maken zich los van elke vorm van gezamenlijk geloven. Andere studenten maken de overstap naar hippe evangelisch-georiënteerde gemeentes. In beide gevallen lijkt het erop, dat de persoonlijke ervaring de doorslag geeft bij de keuzes die men maakt. Dat vind ik een goede ontwikkeling, want het geloof moet ook een persoonlijke keus zijn van iedere individuele gelovige. Maar ik vind het erg jammer als GSV ATV soosmen bij de keuzes die men maakt niet meer aanspreekbaar is op wat we sámen geloven en op wat men eens ook zélf geloofd heeft. Het is mij dan te gemakkelijk om te zeggen: ‘daar denk ik nu anders over en daar kijk ik nu anders tegenaan.’ Juist binnen de kerkelijke gemeente ben je aan elkaar gegeven om ook samen God te dienen en Jezus te volgen. En om elkaar voor uitglijders en eenzijdigheden te behoeden. Ook de christelijke studentenvereniging als parellel-gemeenschap der heiligen zou zo’n plaats moeten zijn, waar je elkaar stimuleert én probeert te bewaren bij het christelijke, gereformeerde geloof. Ik denk dat zowel de plaatselijke kerk als de studentenvereniging daar niet altijd even goed in is. De kerk niet, omdat die soms te weinig inlevingsvermogen heeft en te massief of kritische vragen van studenten reageer. De studentenvereniging niet, omdat iedereen daar elkaars gelijke is, dus is het al snel ‘not-done’ om je een oordeel aan te matigen over wat je toch echt als een zorgelijke ontwikkeling in iemands geloofsleven ziet. Maar misschien denk ik wel teveel dat we elkaars geloofsontwikkeling als mensen kunnen beheersen en bijsturen. En is het van veel meer belang om ieder op z’n plaats gewoon christen te zijn en het voor de rest maar gelovig aan de Geest van Christus over te laten, hoe studenten zich in deze mooie periode van hun  leven als christen ontwikkelen. Als schapen van de Herder komen ze na de nodige omzwervingen wel weer op hun pootjes in de kudde van Christus terecht.

‘The best place to be’

VGSN-tqToen ik in Nijmegen begon als predikant, had ik het volgende ideaal voor wat betreft de plaats van studenten in de gemeente: laat onze gemeente  aan het eind van de studie ´the best place to be´ geweest zijn voor elke student. Zo van: ik heb als student in de afgelopen zes jaar veel heen en weer gependeld tussen mijn studentenkamer, mijn ouderlijk huis, dat van mijn vriend(in) en nog vele andere plaatsen in het weekend, maar uiteindelijk voelde ik me in Nijmegen het meeste thuis, ook wat betreft de kerkelijke gemeente,  geloofsgroei en geestelijke ontwikkeling. Ik geloof nog steeds dat het in de praktijk ook zo werkt. Uiteraard geldt dat niet voor iedereen. En dat geeft ook niet. Maar ik ben er nog steeds van overtuigd, dat het goed voor iedere student, dat ´ie een geestelijke uitvalsbasis heeft om als kind van God in het wereldje van Universiteit, HBO en studentikositeit te funktioneren.

Novitiaat: ontdek ook je kerk!

Het liefst zou ik zien, dat christelijke studentenverenigingen zich meer verbinden aan de plaatselijke gemeentes in hun stad. Als je jezelf als club ‘gereformeerd’ of ‘christelijk’ of ‘evangelisch’ of ‘reformatorisch’ noemt, zweef je niet ergens in het luchtledige rond in je stad. Bij een christen hoort een gemeente. Bij een christenstudent ook. Ik zou dus graag willen dat iedere student die lid wordt van een studentenvereniging ook een geestelijke thuisbasis vindt in een kerkelijke gemeente. Uiteraard is dat de keus van iedere student zelf, maar gezien haar grondslag en doelstelling zou iedere christelijke studentenvereniging die persoonlijke betrokkenheid bij een kerkelijke gemeente moeten  stimuleren i.p.v. zich daarin neutraal op te stellen uit angst voor – ja, voor wat eigenlijk? Heel konkreet pleit ik er LEOdan ook voor, dat tijdens het novitiaat alle eerstejaars ook minstens twee bezoekjes afleggen bij leden van een plaatselijke gemeente. Voor gereformeerde studenten dus bij leden van een GKV of CGK of NGK in hun nieuwe stad, voor evangelische studenten bij een evangelische of baptistengemeente, voor protestantse studenten bij leden van de PKN.

‘De leeuw heeft gebruld’

Pastorale problemen en een verschuivende geloofsleer

Je loopt als gelovige ergens tegen aan. De praktijk botst met wat je altijd zo geleerd hebt. En je vraagt je af: klopt de bijbelse leer wel? Je denkt er over na en je gaat studie maken van het onderwerp dat je zo bezig houdt. Aan het eind kom je tot de konklusie: in zijn Woord spreekt de HERE er anders over dan ik altijd gedacht heb. Onze gereformeerde leer zoals we die in de belijdenisgeschriften geformuleerd hebben, komt niet helemaal overeen met wat de Bijbel erover zegt.Vervolgens schrijf je een boek of een artikel om anderen te laten delen in je nieuwe visie op dit onderwerp. Of je draagt het uit bij een inleiding op de bijbelstudievereniging of, als je predikant bent, vanaf de kansel.

DENKPROCES

Niets mis mee, zou je zeggen. Zo moet dat toch? Bestudeer de Bijbel, want zo wil de Heilige Geest je wijsheid geven. (Johannes 5:39 en 2 Timoteüs 3:15). En dan is het toch prima als je samen tot nieuwe konklusies komt? Het Woord van onze God moet immers in alle tijden een aktuele toepassing krijgen? Toch vraag ik mij af of het denkproces wat hier plaats vindt wel juist is. Wat mij al een tijd lang opvalt is, is het volgende. Vanuit de praktijk wordt de theorie geherformuleerd. Maar dan wel op een wijze, die volgens mij te weinig recht doet aan de bijbelse fundering van dat specifieke stukje geloofsleer waar men tegen aan loopt.  Deze manier van denken vind ik te kort door de bocht.  Dat zal ik straks uitleggen. Eerst een aantal voorbeelden.

1) GEREFORMEERD MAAKT DEPRESSIEF

Veel gereformeerde mensen staan niet echt blij in het leven. Integendeel, ze hebben een negatief zelfbeeld en zijn daarom sneller depressief. De oorzaak is ook bekend: in de Heidelbergse Catechismus staat het zinnetje: ‘Wij zijn zo verdorven, dat wij helemaal onbekwaam zijn tot iets goeds en uit op elk kwaad.’ Zie je wel, dat de gereformeerde leer depressieve mensen maakt? En daarom kom je vanuit de liefde van God tot een positiever mensbeeld.

2) WIE LIJDT ER HET MEEST?

Als christen kom je om je heen en in je eigen leven soms zoveel leed tegen, dat het bijna niet te dragen is. Hoe kun je daar pastoraal mee omgaan, als je tegelijk in de kerk hoort, dat de Here Jezus gelukkig het ergste lijden voor ons aan het kruis gedragen heeft? Daarmee suggereer je tegenover mensen in grote nood: je eigen moeiten en verdriet kunnen nog zo erg zijn, maar vergeleken met het lijden van Jezus Christus valt het daarbij in het niet. Vanuit je pastorale bewogenheid kom je vervolgens tot de theorie, dat de Here Jezus juist met ons kan meevoelen, omdat Hij als mens precies hetzelfde lijden heeft doorgemaakt als wij.

3) IN LIEFDE TROUW ZIJN

Je kent persoonlijk een paar medechristenen met een homoseksuele geaardheid. Je wilt graag pastoraal naast deze broeders en zusters gaan staan. Want je merkt, hoe oprecht en gelovig velen van hen verlangen naar een man of vrouw om het leven mee te delen. Vanuit je grote bewogenheid met hen kom je na diepgaande studie tot de conclusie, dat in de Bijbel het grote gebod van de liefde, gepaard met levenslange trouw aan de HERE en de naaste, centraal staat. En die nuance vind je ook bij Paulus terug, als hij zegt: ‘Alles is toegestaan, maar niet alles is goed.’ (1 Korintiërs 6:12 en 10:23)

4) MEER VAN DE GEEST

Je ervaart bij jezelf en in de Gereformeerde Kerken een gebrek aan geloofsbeleving. Het lijkt wel, alsof er geen verlangen naar de doorwerking van de Heilige Geest is. Hoe is dat zo gekomen? Na onderzoek in de Bijbel trek je de conclusie dat de gereformeerde belijdenisgeschriften vooral rationalistisch en verstandelijk over het werk van Christus vóór ons spreken en dat er te weinig aandacht is voor het werk van de Geest van Christus ín ons. Tegelijk lees je in deze Bijbel dat daar veel meer ruimte geboden wordt voor (bijzondere) ervaringen van de Geest dan in onze gereformeerde kerken altijd geleerd is.

5) JE MOET DANKBAAR ZIJN

In gesprekken met mede-kerkgangers signaleer je dat velen van hen de verlossing uit de macht van de zonde als een genade-werk van Jezus Christus bestempelen. Maar als je doorvraagt wat dat voor hen betekent, krijg je van diezelfde gereformeerden vervolgens te horen, dat ze nu graag aan God willen laten zien dat ze Hem daar erg dankbaar voor zijn. En je ziet dat ze dat proberen te doen door zelf uit eigen kracht een perfekt gereformeerd leven te leiden. Je komt tot de conclusie, dat de Heidelbergse Catechismus daar mede aanleiding toe geeft door te spreken van Ellende –  Verlossing – Dankbaarheid. Want jezelf verlossen kun je niet, maar je kunt wel zelf laten zien hoe dankbaar je bent. En dat is niet bijbels: ook je heiliging en je christelijke leven is iets wat de Heilige Geest in jou bewerkt en dus een genadegeschenk van God.

6) BLIJVEN STEKEN BIJ DE ZONDE

Tegelijk constateer je in diezelfde gesprekken, dat veel gereformeerde broeders en zusters blijven steken in het ‘ik-ellendig-mens-geloof’ van Romeinen 7. Ze hebben een ‘ja-maar’ geloof en komen maar niet toe aan een nieuwe christelijke levensstijl door de kracht van de Geest, zoals Romeinen 8 daar over spreekt. Als je daar wat dieper over nadenkt, zie je opeens de relatie met de wekelijkse voorlezing van de Tien Geboden en de vele zondagen van de Catechismus over de Wet. Daardoor krijg je als christen ook gemakkelijk een schuldgevoel aangepraat. Want je moet dankbaar zijn, maar wat brengen je ervan terecht? En dus ga je nog beter je best doen met het leven onder de wet. Zet daar de Bijbel eens tegenover! Die heeft toch duidelijk ook oog voor die andere insteek, nl. de roeping om vrij te zijn en het ‘ik-vermag-alle-dingen-door-Hem-die-mij-kracht-geeft-geloof’.

7) MET DE KINDERDOOP DE GENADE OP ZAK

Je ergert je aan zoveel lauwheid bij al die gereformeerde gelovigen. Tegelijk zeggen ze allemaal wel, dat ze kind van God zijn en bij het verbond horen. Net alsof je dan automatisch ‘binnen’ bent! En plotseling besef je, dat de kinderdoop daar een belangrijke oorzaak van is. Dat wekt de indruk dat je Gods genade altijd paraat hebt. Maar in de Bijbel lees je, dat mensen zich bewust tot God bekeren moeten, want ‘wie gelooft en zich laat dopen zal gered worden’ (Markus  16:16). Zie je wel? Door al die nadruk op het verbond en de kinderdoop kweek je gemakzuchtige gelovigen.

LANGE HALEN – SNEL THUIS

Ik herken heel vaak de pastorale problemen in bovenstaande situaties. Maar naar mijn bescheiden mening wordt er bij de oplossingsrichting een denkfout gemaakt. We signaleren een pastoraal probleem en we denken dat het aan de gereformeerde leer ligt. En dus doen we ons best om aan te wijzen waar de gereformeerde manier van omgaan met de Bijbel niet klopt. Of waar de gereformeerde belijdenisgeschriften het aan het verkeerde eind hebben. Die analyse is, denk ik, meestal niet terecht. Met als gevolg, dat de oplossing ook niet deugt.

In de meeste gevallen is er wat anders aan de hand. Niet de gereformeerde leer is de oorzaak van persoonlijke moeiten of een gezamenlijke eenzijdigheid. Nee, het zijn de kloven tussen geloof en ervaring en tussen leer en leven die ons vaak parten spelen. Dan is het mij te gemakkelijk om te zeggen, dat de gereformeerde leer de oorzaak van alle ellende is.

Het is volgens mij niet moeilijk om bij elk van de zeven genoemde voorbeelden vanuit de Bijbel, maar zeker ook vanuit de gereformeerde belijdenisgeschriften aan te tonen, dat de geschetste problematiek vooral z’n oorzaak vindt in onze eenzijdigheid.

1) De gereformeerde leer maakt mensen niet depressief, want er wordt een reële uitweg uit de ellende aangewezen.

2) De gereformeerde leer erkent de diepte van het lijden en ziet reikhalzend uit naar de verlossing van geest, ziel, lichaam en schepping.

3) De gereformeerde leer ontkent niet dat iedere christen tegenover God zichzelf mag zijn, maar wil graag dat we onze individuele keuzes op die van Jezus onze Heer afstemmen.

4) De gereformeerde belijdenis staat vol van ervaringen door de Geest, waardoor we Jezus leren omhelzen en van binnen volstrekt bovennatuurlijk, liefdevol en wonderbaar worden aangeraakt.

5) De gereformeerde belijdenis leert ons juist om niet naar onze prestaties te kijken, maar naar onze motivatie.

6) De gereformeerde belijdenis zelf geeft duidelijk aan dat Christus ons door zijn Heilige Geest vernieuwen wil.

7) En de gereformeerde belijdenis neemt juist duidelijk afstand van de gedachte dat als God in de doop met jou zijn verbond sluit, je vanzelf automatisch de hemel binnen komt.

DE ‘BASICS’ WEER VAN ZOLDER HALEN

De gepresenteerde oplossingen gaan allemaal teveel uit van de praktijk. Om die kloppend te maken bij pastorale nood of om te vormen naar de eigen wenselijkheid, wordt de oorzaak bij de gereformeerde theologie gezocht. Die moet dan worden aangepast.

Het is veel moeilijker om eerst zelf als gereformeerd christen en zelf als gereformeerde kerken kritisch voor de spiegel van Gods Woord te gaan staan. En om daarna te constateren, dat we op een bepaald gebied scheefgegroeid zijn, terwijl onze papieren (de Bijbel én onze belijdenissen) heel evenwichtig zijn en daarom heel goed in staat zijn onze geloofsleer en ons geloofsleven prima in balans te houden.

Vervolgens is het nog moeilijker om te belijden, dat het dus onze eigen persoonlijke en collectieve schuld is, dat we in bepaalde eenzijdigheden zijn vervallen, en dat we daarom terug moeten keren naar de weg die God Zelf ons allang in de Bijbel heeft aangewezen en waar onze voorvaders in de gereformeerde belijdenissen allang oog voor gehad hebben.

Voor mij ligt de uitdaging hem hierin, om weer persoonlijk en gezamenlijk te gaan beleven, wat we allang als geloofskennis in onze bijbel en in onze belijdenisgeschriften hebben staan. Dan schuiven we de oorzaak van allerlei moeiten en ontwikkelingen niet langer op onze gereformeerde geloofsleer, maar maken we ons, door de Geest geleid, weer eigen wat we in Christus al lang op papier hebben staan.

Hoofdzaak ‘GEZOND’ – ook met een dwarslaesie?

“Als je maar gezond blijft.” Ik hoor het mensen vaak zeggen. Maar wat is ‘gezond’? Alweer meer dan 10 jaar geleden sprak ik daar eens over met iemand die niet in God gelooft en niets met Jezus heeft. Hij zei tegen mij: “Dus jij hoopt eigenlijk dat ik een ernstig ongeluk krijg of zo, waardoor ik tot inkeer kom en in God ga geloven?” Dat vond ik een wat ongemakkelijke wending in het gesprek. Ik heb gezegd, dat ik hem beslist geen rampzalige dingen in zijn leven gun, behalve als tegenslag de manier is waarop God iemand tot nadenken wil stemmen en tot geloof wil brengen. Dat was ergens in de eerste jaren van deze eeuw.

Wilhelm Busch Jesus unser SchicksalDe mijnwerker

Een paar jaar geleden kwam ik een prachtig voorbeeld tegen over hoe God tegenslag gebruikt om iemand tot geloof te brengen. In een preek over de verlamde man uit Markus 2:1-12 heb ik het als afsluiting gebruikt. Deze zomer heb ik die preek ook in Oostenrijk in het Duits gehouden. Men vond het zeer eindrucksvoll. Dat kwam ook, omdat dit waargebeurde verhaal in het Duits beschreven is in het boek Jesus unser Schicksal van de in Duitsland zeer bekende evangelisatie-predikant Wilhelm Busch (1897-1966). Hij vertelt in dat boek o.a. het verhaal van een verlamde mijnwerker met de naam Amsel.

Het ongeluk

Amsel had in de mijnen door een vallend rotsblok een dwarslaesie opgelopen. Daardoor zat hij nu in een rolstoel, zonder enige hoop op genezing. Als dominee van het mijnwerkersdorp zocht Wilhelm Busch hem op in zijn armzalige arbeiderswoning. Daar stonden de drankflessen op tafel. En toen Busch binnenkwam, begon Amsel te vloeken en te tieren en te schreeuwen: “Wat doe jij hier, schijnheilige zwartrok, wegwezen hier! Waar was die God van jou, toen die steen op mij viel en mijn ruggewervels brak? Waarom laat Hij zoiets gebeuren?”  De mijnwerker ging zo te keer, dat Busch zich in de hel waande. Maar wat gebeurde er een paar weken later? Door een paar gelovige collega’s werd Amsel meegenomen naar de bijbelstudie van de mannengroep. Waarschijnlijk hebben ze hem niet eens gevraagd, maar gewoon meegenomen. Net als de vier vrienden van de verlamde man in Markus 2. Daar hoorde Amsel voor het eerst over Gods liefde voor verloren mensen. En het wonder gebeurde: hij kwam tot geloof. Nog geen half jaar later was hij eigendom van Jezus Christus geworden. Hij is nooit meer uit zijn rolstoel gekomen. Maar hij werd een totaal ander mens. Een verschil van dag en nacht. “Waar men vroeger alleen maar vloeken hoorde, klonken nu Jezus-liederen. De oude vrienden bleven weg; daarvoor kwamen nieuwe in de plaats. De flessen met drank verdwenen; daarvoor in de plaats lag de Bijbel op tafel. Vrouw en kinderen leefden op,” schrijft Wilhelm Busch.

De afloop

Wilhelm Busch fotoJaren later bezocht de predikant zijn oud-gemeentelid nog een keer. En dat bezoek heeft een onvergetelijke indruk op hem gemaakt. Hij kwam binnen en vroeg: “Amsel, hoe gaat het met je?” En dit was, wat Amsel antwoordde: “Busch, binnenkort zal ik sterven, ik voel het. Dan kom ik in de hemel voor de troon van God te staan. Het eerste wat ik dan zal doen is op mijn knieën voor Hem neervallen en Hem danken dat Hij mij deze dwarslaesie bezorgd heeft.” “Amsel toch,” onderbrak dominee Busch hem geschrokken, “wat zeg je daar nou?” Maar Amsel antwoordde: “Ik weet wat ik zeg. Kijk, als me dat niet overkomen was, als God mij zo goddeloos verder had laten leven, was ik recht toe recht aan de hel ingelopen, in de eeuwige verdoemenis. Dus moest God in zijn reddende liefde wel zo snoeihard ingrijpen, dat Hij mijn ruggewervels moest breken. Anders had ik nooit zijn Zoon, Jezus Christus, gevonden. Door Jezus ben ik een vrolijk kind van God geworden, dankzij mijn rolstoel. En daarom wil ik Hem voor dit verschrikkelijke zware ongeluk bedanken.”

Wilhelm Busch Jezus onze bestemmingDe uitspraak

En toen kwam de zin, die Wilhelm Busch nooit meer vergeten zou: “Want het is beter in een rolstoel bij Jezus te horen en een kind van God te zijn, dan met twee gezonde benen de hel in te springen.” Dat zei Amsel, de mijnwerker met een dwarslaesie!  Hij had begrepen waarom Jezus de verlamde man eerst zijn zonden vergaf en daarna pas zei: “Sta op en loop.”

In dit leven geldt niet als eerste: ‘Hoofdzaak gezond!’. Veel belangrijk is: ‘Hoofdzaak een gezonde relatie met God!’

Heaven is for Real – een oppervlakkige film en een aardig dagboek over Colton Burpo’s bezoek aan de hemel

De jongen die in de hemel was is al meer dan 1½ jaar het best verkochte christelijke boek in Nederland. Het heeft veel tongen losgemaakt. De verhalen van een kleuter van bijna 4 jaar over wBurpo jongen hemel 2e drukat hij in de hemel  heeft gehoord en gezien zijn zo bijzonder. Wat je er ook van vindt, ik geloof dat Jezus onze Heer werkelijk in de hemel is. En het verhaal van Colton onderstreept dat voor mij.  Zo schreef ik erover in juni 2013, toen het boek nog tamelijk onbekend was – zie hier. Nu is ook de film Heaven is for Real uitgekomen. En is er een bijbels dagboek van Todd & Sonja Burpo verschenen met 42 ‘inspirerende overdenkingen’ onder de titel De hemel verandert alles.  De film van ruim 1:30 uur heb ik helemaal bekeken en het dagboek heb ik met interesse doorgebladerd.

De kern van het boek vind je niet terug in de film

Over de film valt veel te zeggen. Het begin is wat langdradig, maar inhoudelijk is het knap gespeeld. Met name door Colton die met zijn grote blauwe ogen zo aller-onschuldigst de dingen die hij in de hemel gezien heeft, aan de orde stelt. Ook ben ik blij dat er nagenoeg geen ervaringen van Colton in de hemel zijn nagespeeld. Daar was ik wel even bang voor. Want dan zou een film mijn beeld van hoe het in de hemel toegaat, gaan bepalen. Nu komt alleen de hand van Jezus in beeld en het moment dat Coltons zusje (sprekend haar moeder) hem omhelst. Voor de rest zitten er wat vrijheden in die niet in het boek staan, zoals het bezoek van vader Todd aan een psycholoog die de bijna-doodervaring van Colton wegverklaart (met een slechte vertaling van de Engelse termen ‘extrasensory knowledge’ en ‘circular’) en een dreigend conflict van Todd met zijn kerkenraad.

Heaven is for real movieMijn grote bezwaar tegen de film is, dat het hart uit het boek weggesneden is. Het boek is weliswaar vooral een succes geworden, denk ik, omdat het over de herkenning gaat van z’n ongeboren zusje en z’n overgrootvader die hij nooit gekend heeft. Maar daaronder zit de laag dat Colton, als hij hoort dat iemand gestorven is, bijna hysterisch vraagt: ‘Heeft die meneer Jezus gekend? Droeg hij Jezus in zijn hart? Dat móet, anders komt hij niet in de hemel. ‘ (blz. 82 en blz. 84 van het boek). In de film kom je passage niet tegen. En ook niet dat Colton zegt dat Jezus hem verteld heeft dat Hij aan het kruis gestorven is zodat wij naar zijn Vader kunnen  (blz. 145 van het boek). En dat Jezus heel veel van kinderen houdt is in de film vervlakt tot dat de hemel voor kinderen een hele mooie plek is. In het boek gaat het ten diepste om Jezus. Wie in Hem gelooft, krijgt een plaats in de hemel. De boodschap van de film is veel oppervlakkiger, namelijk: ‘God is liefde.’ Dat blijkt uit de passage waarin Colton een ernstig ziek meisje moed inspreekt door te zeggen: “Het komt goed. Niemand zal je ooit pijn doen”. In het boek zegt hij tegen een oudere, gelovige man die bijna zou sterven:  “Het komt goed. De eerste die u ziet, dat is Jezus.” (blz. 153 van het boek). Dat het geloof in Jezus vervaagt tot ‘God is liefde’  zie je ook bijna aan het eind van de film als dominee Todd een preek houdt. Daarin zegt hij: “Colton was echt in de hemel. Daar heeft hij Jezus gezien. Maar of Jezus je nu hoop geeft of dat je hem wantrouwt, dat geeft niets. Want God wil niet dat we daar allemaal dezelfde visie op hebben. Hij heeft een ander plan. Hij opent harten voor de liefde. Het enige wat ik hoef te doen en wat die liefde nodig heeft, is mensen te vertellen dat ze niet alleen zijn.”  Zo wekt de film de suggestie, dat iedereen in de hemel komt, omdat God vol liefde is. Dat blijkt o.a. uit de passage over de vrouw van wie de zoon op 19-jarige leeftijd als soldaat is omgekomen. Ze is boos op God en jaloers op Todd omdat die zijn zoon Colton wel terug kreeg. Ze vraagt dan: “Denk je dat mijn zoon in de hemel is?” Dan antwoordt Todd: “Denk je dat God meer van mijn zoon houdt dan van de jouwe?” In het boek staat het heel anders. Daar geeft Todd dit als antwoord geeft aan een moeder die een doodgeboren kindje heeft gehad, en dan niet vanwege Colton, maar vanwege het ongeboren zusje dat Colton in de hemel gezien heeft (blz. 184 van het boek).  Dat lijkt me voor gelovige ouders inderdaad een bijbelse troost (D.L. I 17). Maar in de film is elke oprechte liefde van ouders blijkbaar genoeg om in de hemel te komen. En dus is het een oppervlakkige film vanuit christelijk oogpunt bekeken.  Bijzonder jammer en echt een misser dat Jezus, onze Heer, in de film niet de plek krijgt die Hij in het boek nadrukkelijk wel krijgt.

Het dagboek spreekt meer aan dan de filmBurpo hemel verandert alles

In het dagboek komt Jezus wel nadrukkelijk op de eerste plaats te staan. Hoofdstuk 29 heeft als titel Belangrijk! en gaat over de vraag of je alleen in de hemel kunt komen als je Jezus in je hart hebt. Dat is voor Todd Burpo geen vraag, want Jezus heeft het Zelf  gezegd in Johannes 14 vers 6: Niemand kan bij de Vader komen dan door Mij. Dus zal God zeggen na je sterven: ‘Ken je mijn Zoon, en ben je werkelijk zijn volgeling op aarde? Dan ben je meer dan welkom in mijn huis.’ (blz. 118 van het dagboek). In het dagboek stellen Todd en Sonja op een vlot leesbare manier veel verschillende onderwerpen aan de orde. Elk hoofdstuk begint met een stukje uit het boek ‘De jongen die in de hemel was’. Daarna gaan Todd en Sonja daar wat dieper op in, met verwijzingen naar de Bijbel. Elk hoofdstuk eindigt met een kort ‘nadenkertje’  en een bijbeltekst. Meestal kun je er echt wel wat mee. Soms niet, zoals de opmerking van Todd om fotoboeken van trouwerijen en familiefeestjes als eerste bij een brand mee te nemen, “omdat je op die manier de mensen die je in de hemel opwachten beter zult herkennen.” (blz. 174 van het dagboek).

Als het om echte bijbelstudies over de hemel  gaat, kun je trouwens beter terecht bij Randy Alcorn. Hij is vooral bekend van de boeken  Deadline, Het territorium en Thuiskomst – drie detectiveromans Alcorn hemel boek bijbelstudieswaarin ook beschreven wordt hoe het in de hemel toegaat voor wie als christen gestorven is en in elke boek ook één indringend hoofdstuk voor wie door z’n ongeloof in de hel terecht komt. In het dagboek Hoe zal het in de hemel zijn? staan 50 overdenkingen die een bijbels perspectief op de eeuwigheid geven. Die gaan allemaal meer uit van de Bijbel dan het dagboek van de Burpo’s. Het mooie bij Randy Alcorn vind ik, dat hij nadrukkelijk aangeeft dat niet de hemel, maar het nieuwe Jeruzalem op de nieuwe aarde de plaats van onze bestemming is. Dat element mis ik wel bij het verhaal van Colton, de jongen die in de hemel was.

Kritische vragen mogen terecht gesteld worden

Voor de rest hou ik het hierbij. Er is bijbels-theologisch wel wat kritiek te leveren op het boek, de film en het dagboek van Colton, Todd en Sonja Burpo. Dat heeft bv. Matthijs Haak heel netjes gedaan in zijn oudejaarspreek ‘Heaven is for real’ van 31 december 2014 (na te lezen op zijn weblog http://t.co/WlqNhK79Ki) En ik vraag me af ook af in hoeverre je geloof moet hechten aan het portret van Jezus dat door Akiane Kramarik geschilderd is. Als ze 16 is, geeft ze aan dat haar visie op Jezus de volgende is: een lichtend voorbeeld voor alle mensen, want ieder mens moet op z’n eigen manier de weg naar de waarheid en het licht gaan om zo God te bereiken. Als ze op bijna volwassen leeftijd zo anders over Jezus denkt dan de Bijbel doet, hoe betrouwbaar zijn dan de visioenen die ze als kleuter gehad heeft en waarin ze Jezus heeft gezien? Zie daarvoor bv. zeer kritische reaktie van Marc Verhoeven op http://www.verhoevenmarc.be/PDF/hemelEcht.pdf. Maar zijn artikel heeft hij overgeschreven van Amerikaanse sites die vaak extreem chiliastisch en dus ook erg eenzijdig zijn. Dus blijf ik toch maar bij mijn eerste reaktie op het ervaringsverhaal van Colton Burpo: in het boek (maar helaas niet in de film) wijst hij nadrukkelijk naar de Persoon om wie het in de hemel gaat: Jezus.

 

Heaven is for Real – de film is voor ± € 15,00 overal in Nederland te verkrijgen
Todd & Sonja Burpo, De hemel verandert alles, 2014, Uitgeverij Plateau, Barneveld, € 16,90
Todd Burpo, De jongen die in de hemel was, 2013, Uitgeverij Plateau, Barneveld, € 12,95
Randy Alcorn, Hoe zal het in de hemel zijn?, 2009, Uitgeverij Medema, € 18,95

Over God gesproken – anders verdwijnt Hij

-een vakantie met Emiel Hakkenes, Kees de Ruijter en de Nijmeegse Vierdaagse-

Tijdens de bouw van een middeleeuwse kathedraal kwam de bisschop eens kijken. Hij vroeg aan drie verschillende werklieden: ‘Waar ben je mee bezig?’  ‘Ik verdien m’n brood’, zei de eerste. ‘Ik metsel een muur, steen voor steen’, zei de tweede. ‘Wij bouwen samen een Godshuis’, zei de derde. De bisschop glimlachte en zei: ‘Dat is het! Je bent niet alleen bezig je brood te verdienen door stenen op elkaar te metselen, je bent bezig een huis te bouwen waarin God aanbeden zal worden!’

kerkbouw Peelo foto bieb

In Assen-Peelo bouwen wij ook aan een Godshuis. De oude, leegstaande wijkbibliotheek wordt vóór de zomervakantie 2015 ons nieuwe kerkelijke onderkomen. Een Godshuis in en voor onze wijk Peelo, waar tot nu toe geen enkel kerkgebouw te vinden is. Maar roeien we als gereformeerde christenen in Assen-Peelo niet geweldig tegen de stroom in met het ombouwen van een bibliotheek tot kerk? Bibliotheken gaan dicht omdat er steeds minder gelezen wordt. Maar kerken sluiten nog vaker hun deuren. Het christelijk geloof  is overduidelijk op z’n retour in Nederland. En wat doen wij in Assen-Peelo? We bouwen met groot enthousiasme een kerk! Ik doe zelf net zo enthousiast mee door in mijn eerste vakantieweek me de blaren op de voeten te lopen tijdens de Nijmeegse Vierdaagse voor kerkbouw Peelo (bedankt, meer dan 100 sponsors, voor de ruim € 3.200 en twee mooi beamers die dat opgeleverd heeft!).

Vlak voor de Vierdaagse had ik net het boek God van gewone mensen van Emiel Hakkenes, journalist bij Trouw, gelezen. Ik verwees er eind 2013 al naar op mijn weblog (https://ernstleeftink.wordpress.com/2013/11/10/waaghalzen-en-angsthazen/). Emiel beschrijft daarin hoe het gereformeerde geloof uit zijn familie verdween. Zijn ouders waren namelijk aktieve en betrokken gemeenteleden in de gereformeerde kerk van Gieten. Emiel heeft daar geen enkele negatieve herinnering aan. Hij is in 1977 geboren en heeft de tijd van polarisatie in de kerk (voor of tegen kernwapens) niet bewust meegemaakt. Nu is hij zelf half de deHakkenesrtig en heeft niets meer met de kerk en het geloof in de God van de Bijbel. Dat besef drong pijnlijk scherp tot hem door toen zijn ouders hem vroegen, of hij en zijn vrouw ook van plan waren hun zoontje (het eerste kleinkind van zijn ouders) te laten dopen. Dat was voor Emiel de aanleiding om op zoek te gaan in zijn familiestamboom naar het geloof van zijn voorouders (acht generaties terug, te beginnen bij Jan Warner Hackenes (± 1707  – na 1770). En om terug te kijken op zijn eigen gereformeerde jeugd en opvoeding.

Het is een prachtig geschreven boek. Het raakte mij vooral op twee punten. Allereerst beschrijft Emiel uitvoerig, hoe aktief zijn ouders zich hebben ingezet voor de kerk. Toen vader en moeder Hakkenes in 1965 trouwden en zich het jaar erna in Gieten vestigden, woonden er maar weinig gereformeerden in het dorp. Ze kerkten elke zondag in Gasselternijveen. Vanwege de  toenemende werkgelegenheid groeide het aantal gereformeerden in Gieten, dus wilden ze er graag een eigen zelfstandige gemeente vormen. En dat gebeurde ook. In 1974  werd de Geformeerde Kerk van Gieten gesticht en een paar jaar later kwam er ook nog heen  christelijke basisschool. Allebei met veel inzet en enthousiasme én met de nodige weerstand van alles wat liberaal, socialistisch en vrijzinnig-hervormd was. Toen ik het las, moest ik aan onze eigen kerkbouw denken. Gelukkig is er weinig tot geen weerstand bij de buitenwacht, want bijna iedereen in Peelo is blij dat de leegstaande bibliotheek zo’n mooie bestemming krijgt. Ik herkende wel het gevoel van hoe fijn het is om samen te bouwen aan een huis voor God. Maar ik bedacht daar ook meteen bij: dat deden ze in 1974 in Gieten ook, terwijl in de jaren ’60 de kerken in het Westen en in de grote steden van ons land al begonnen leeg te lopen. Dus terwijl de secularisatie al in volle gang is, sticht een groepje gereformeerden in Gieten nog een eigen kerk en school. Men zegt wel eens, dat de kleine bijbelgetrouwe kerken 30 tot 40 jaar achterlopen op de grote protestantse kerk (hervormd en synodaal-gereformeerd). En inderdaad, sinds 2007 daalt het ledental van de vrijgemaakte kerken. Terwijl de neergang is ingezet, beginnen wij in Assen-Peelo met een eigen kerkgebouw! Net als de synodaal-gereformeerden in Gieten 40 jaar geleden. Die opkomende gedachte vond ik niet prettig. Wordt ons prachtige nieuwe in 2015 feestelijk geopende kerkgebouw over een jaar of 30 alleen nog maar door een handjevol oudere mensen bezocht?

En zo kwam ik bij het tweede punt dat mij opviel. God van gewone mensen beschrijft heel mooi en vol liefde het levensverhaal van zijn ouders en plaatst dat in het grote kader van negen generaties Hakkenes. Maar als het gaat om zijn ouders en hun inzet voor geloof en kerk,  komt bijna nergens naar voren, wat dat geloof dan werkelijk inhoudt. Over God wordt nauwelijks gesproken. Eén keer gaat het over een dominee die krampachtig probeert de leer van de Drie-Eenheid uit te leggen, één keer gaat het om een bijzonder emotionele verwijzing naar Jezus, en één keer geeft Emiel aan, dat hij op de vraag ‘Gelooft u in God, de Vader, de Almachtige, Schepper van de hemel en de aarde’ persoonlijk als antwoord zou geven: ‘Geen idee eigenlijk, maar ik denk van niet.’ Maar nergens lees ik iets over hoe zijn ouders met hem over God en Jezus gesproken hebben, of hoe daar hij zelf vroeger over dacht en gaandeweg anders over is gaan denken. Aan het eind van het boek zegt Emiel alleen maar, dat de kerk geen monopolie heeft op ‘de ervaring van iets wat groter is dan mijzelf’. Zulke momenten ervaart hij wel tijdens een concert van  Dead Cab For Cutie als die zingen no closer to any kind of truth. En als het om de vraag gaat wat hij zijn kinderen wil meegeven, dan heeft hij genoeg aan een paar joodse wijsheden en de verhalen van zijn acht voorouders. “Met zulke verhalen heb je geen Oude of Nieuwe Testament meer nodig” – dat zijn de laatste woorden van dit boek.

Mij overviel dezelfde triestheid als bij het lezen Frank Westerman’s zelfde zoektocht in zijn boek Ararat (zie https://ernstleeftink.wordpress.com/2013/07/24/op-bergen-en-in-dalen-ja-overal-is-god/). Dat gebeurt er dus, als er niet over God gesproken wordt. Dan wordt geloven een lege huls. De huls wordt nog een tijdje gekoesterd, totdat iemand zich afvraagt: wat zit er eigenlijk in? En dan blijkt het niets meer te zijn en nergens meer over te gaan. Nu doet dat geen recht aan dit prachtige boek van Emiel Hakkenes. Het gaat juist wél ergens over. Maar God komt niet ter sprake. Volgens mij zit daar de kern van het antwoord op de vraag hoe het komt, dat het geloof uit een familie verdween. Het geloof verdwijnt uit het leven als we niet meer Horen naar de stem van God, om het met de titel van een ander boek te zeggen. Dat is het handboek voor de preek van Kees de Ruijter, dat ook eind 2013 verschenen is.  In dat boek benadrukt Kees, dat als God niet meer ter sprake komt in de preek, je ook wel op kunt houden met preken. Want als in de preek ‘de stem van Meester’ niet meer doorklinkt, is God niet meer de sprekende God, die in zijn liefde naar mensen toekomt en ons vraagt om zijn liefde te beantwoorden.  Verder laat Kees zien, dat juist in deze tijd de preek als ‘woord van God’ geweldig onder druk staat, omdat in onze cultuur niet-in-God-geloven de standaardoptie is geworden voor de meeste mensen. Toen ik daar over nadacht, besefte ik, dat wat voor de preek geldt, ook voor het christelijk geloof in z’n algemeen geldt. Als er niet meer over God gesproken wordt, loop je het risiko dat in onze samenleving en cultuur het geloof binnen één generatie verdwijnt. Wie wel gelooft in God als Vader, Zoon en Heilige Geest roeit echt tegen de stroom in. Het christelijk geloof spreekt niet meer vanzelf. Om het over te dragen  zullen we er echt samen over moeten praten. Over God moeten praten. Als Schepper – Hij heeft ons gemaakt. Als Verlosser – Jezus heeft ons gered. Als Motivator – de Heilige Geest die de vonk doet overspringen. Het is niet voldoende als dat zondags in de preek allemaal aan de orde komt. We zullen ook steeds meer persoonlijk God ter sprake moeten brengen door te vertellen en te laten zien, wat (beter:  Wie!) ons bezielt.  Ergens is het daar, vermoed ik, mis gegaan in het gezin Hakkenes. En kan het bij ons ook zo maar diezelfde kant op gaan: geloven wordt  meer ‘aktie’ dan ‘antwoord’. Dan wordt het in Peelo ‘onze kerk’ in plaats van ‘Gods huis’.

Het boek van Emiel Hakkenes is een baken in zee. Het laat zien wat er gebeurt als er niet meer over God gesproken wordt. Dan moet je het doen met wat je zelf zinvol vindt in het leven. Het boek van Kees de Ruijter is een vurig pleidooi om, als het om de preek gaat, het zover niet te laten komen, maar om als prediker en als  hoorder in de Bijbel de God te ontmoeten die ons nog zo veel te vertellen heeft.

 Emiel Hakkenes, God van de gewone mensen. Hoe het geloof uit een familie verdween, Thomas Rap Amsterdam 2013, 318 pag., isbn 9789400401570, paperback €18,90. Twee goeie recensies over dit boek schreven Bert Altena http://www.bertaltena.com/emiel-hakkenes-god-van-de-gewone-mensen/ en en Taede Smedes http://tasmedes.wordpress.com/2013/11/19/emiel-hakkenes-en-de-god-van-de-gewone-mensen-boekbespreking/
Ruijter - Kees boekKees de Ruijter, Horen naar de stem van God. Theologie en methode van de preek, Boekencentrum Zoetermeer 2013, 240 pag., isbn 97894023927396, gebonden €25,90. Een goed leesbaar boek voor de geïnteresseerde lezer, met kleine foutjes zoals vanaf blz. 58 t/m blz. 69 een spraakverwarring tussen de woorden ‘spreekregel’ en ‘spraakregel’ en op blz. 123 een verwijzing naar ‘Liedboek (2013) 319’ die in de editie Liedboek (1973) inderdaad Lied 319 is, maar in de editie Liedboek (2013) opgenomen is als Lied 273.

VOOR ALTIJD IN MIJN HART

Voor altijd in mijn hart - JezusJe hoort het mensen vaak zeggen  als er iemand overleden is van wie je heel veel hield: je man of vrouw, je kind, je ouders, je beste vriend of hartsvriendin. Je kunt hen niet missen. Hij of zij is ‘voor altijd in ons hart’.

Maar ook rond Valentijnsdag, op 14 februari, wordt het veel gezegd. Met speciale kaartjes waarop bijvoorbeeld staat: “Jij bent liefdevol, behulpzaam en warm. Daarom ben jij voor mij het lichtpuntje in mijn leven.  Je zit voor altijd in mijn hart.” Hemelvaart omhoog kijkenHetzelfde geldt voor veel ouders: ze dragen hun kinderen voor altijd in hun hart.

De afgelopen tijd besefte ik, dat je het nog op een heel andere manier kunt ervaren. ‘Voor altijd in mijn hart’ is niet alleen werkelijkheid als het om mensen gaat van wie je hield of houdt. Het is ook werkelijkheid voor wie christen is. Ook bij het Avondmaal gebruiken we die uitdrukking. Dan zeggen we immers tegen elkaar: “Kijk omhoog, naar Jezus Christus en bewaar de herinnering aan zijn dood voor eeuwig in je hart.”

GELOVEN = EEN PERSOONLIJKE RELATIE

Waar ik steeds meer van doordrongen raak is dit: in het christelijk geloof gaat het niet om de regels. Het gaat zelfs niet om de Bijbel als boek van normen en waarden. Als dat zo is, verlies je je geloof of zet je het op een lager pitje, zo gauw er iemand in je leven komt van wie je heel veel houdt; of wanneer je echt voor een belangrijk doel in je leven gaat. Idolen en idealen winnen het altijd van normen en waarden. En relaties doen het altijd beter dan regels.

In het christelijk geloof gaat het ook om een relatie. Het gaat om persoonlijk kontakt. God is een Persoon: mijn Vader in de hemel. Jezus is een Persoon: mijn Redder en Heer. Geloven is geraakt worden en een hartelijke, hartverwarmende relatie krijgen metHeilige Geest duif die twee Personen.

Dat is, als ik naar mezelf kijk, nog niet zo gemakkelijk. Paulus kan wel zeggen: ‘‘Voor mij is leven Christus” en “Christus leeft in mij”, maar ik leef hier vandaag in 2014, soms  eenzaam tussen duizend vrienden – duizend vrienden, toch alleen. (citaat uit het nummer ‘Het leed versierd’ van de gelijknamige LP van het Klein Orkest)

WIE ZORGT VOOR DE GELOOFS-KLIK ?

Voor mijn gevoel is God soms ver weg – daar ergens hoog in de hemel, een paar duizend lichtjaren ver weg. En Jezus is voor mij soms echt Iemand van eeuwen lang geleden. Andere mensen staan vaak dichter bij mij dan mijn Vader in de hemel en dan Jezus als mijn Redder en Vriend. Hoe hou ik de twee  belangrijkste Personen van mijn leven nu voor altijd in mijn hart?Door de Heilige Geest! Hij is de duif die op Jezus neerdaalt. Hij is ook de Persoon die in mijn leven indaalt en mij verbindt aan God de Vader en Jezus Christus. Door Hem wordt geloven een relatie, zodat ik me Hart voor Jezusverbonden voel. Niet gebonden aan allerlei regels en voorschriften. Maar persoonlijk verbonden aan God de Vader en God de Zoon. De Heilige Geest is de schakel. Hij legt de link. Zodat ik blij ben met God en Jezus en Hen nooit meer kwijt wil.

Dat is voor mij de kern van geloven:
God en Jezus – voor altijd in mijn hart.

SELA over de DOOP

Onze kerk in Assen-Peelo is een kinderrijke gemeente. Dus hebben we eigenlijk elke maand wel één of twee doopdiensten. Meestal van kleine kinderen uiteraard. “Want de kinderen horen evengoed als de volwassenen bij Gods verbond en bij zijn gemeente”, belijden we op grond van Genesis 17:7 met Zondag 27 van de Heidelbergse Katechismus. Gelukkig  komt het ook af en toe voor dat volwassenen zich laten dopen, want Gods beloften van vergeving van de zonden door het bloed van Christus en vernieuwing van het leven door de Geeest van Christus gelden volgens Petrus niet alleen voor de gelovigen en hun kinderen, maar ook “voor allen die ver weg zijn en die de Heer, onze God, tot Zich zal roepen.” (Handelingen 2:39).

Doopdiensten zijn bij ons in de kerk altijd blijde diensten. Het enige waar de aanwezigen soms niet blij van worden is de lengte van de dienst. Dat ligt dan meestal aan mij – ik raak nooit uitgeleerd, zeker niet als het om het inkorten van de preek gaat bij bijzondere diensten. Maar voor de rest is een doopdienst altijd één groot feest. Niet in de eerste plaats omdat het allemaal zo mooi en vertederend is. Vooral omdat bij elke doop steeds heel duidelijk wordt: GOD begint! Dat zie je bij de doop van kinderen natuurlijk het duidelijkst. Maar ook als in onze kerk volwassenen zich laten dopen, getuigen zij er altijd van, dat God al veel eerder met hen bezig was dan omgekeerd. En de doop zet dáár het stempel op: op God die Zich aan zo’n klein mensje of zo’n volwassen man / vrouw verbindt.

De doopvont van de Jozefkerk in Assen

De doop is dus het stempel van wat God belooft en niet van wat degene die ondergedompeld wordt gelooft. Daarmee ben je, denk ik wel eens, in één keer klaar met heel die diskussie over kinderdoop en volwassendoop. Als het echt waar is dat de doop Gods JA-woord aan mij is en belijdenis-doen mijn JA-woord aan God is, dan kun je nooit meer zeggen, dat je wel voor de tweede keer in je leven gedoopt mag worden. Hooguit kun je dan zeggen, zoals J.I. Packer in zijn boek ‘Groeien in Christus’: “De baptisten dragen de kinderen op (een ‘droge doop’ in de ogen van de kinderdopers) en dopen later met water. Andere protestanten dopen de kinderen en bevestigen die later met een persoonlijke geloofsbelijdenis (een ‘droge doop’ in de ogen van baptisten).” Packer zegt direct daarna: ‘Het zou niet moeilijk moeten zijn voor kinderdopers en voor volwassendopers om in wederzijds respect samen te werken, want bijbels en pastoraal gezien zijn beide praktijken (Gode zij dank) parallel van betekenis.’ Als je het daar samen over eens kunt worden, kan het niet anders of je komt uit bij het standpunt dat Packer praktiseert: óf te vroeg óf te laat maar niet dubbel!

Jammer genoeg is  Packer op het punt van de doop net even te bijbelgetrouw, zodat hij alle christen tot deze milde wederzijdse acceptatie op kan roepen. Want hij ziet, net als ik, de doop toch echt als het stempel van God op iemands leven. Een stempel zonder vrijblijvendheid, want iedere doop vraagt nadrukkelijk om een levenslang antwoord. Je ontvangt pas echt wat God belooft als je ook werkelijk in Hem, Vader, Zoon en Geest, gelooft. Vandaar dat zowel gereformeerden als baptisten twee momenten van inwijding en toewijding hebben: aan het begin van iemand leven en rond de leeftijd dat iemand volwassen wordt. Voor mij is het zonneklaar, dat bij ‘inwijding’ het stempel van de doop hoort als teken van God en bij ‘toewijding’ mijn geloofsantwoord als keus voor God. Samen vormen ze twee helften, waarbij God altijd voorop gaat en begint. Maar zolang evangelische auteurs nog schrijven: “De doop is een teken dat de mens antwoord geeft op Gods aanbod van vergeving van zonden en eeuwig leven. Natuurlijk had God allang ‘ja’ tegen jou gezegd, maar nu geef je Hem jouw antwoord. Dáárvan leg je getuigenis af in de doop” (citaat uit het boek ‘Dopen en laten dopen’ van E.W. van der Poll) zal deze milde wederzijdse acceptatie er niet komen, ben ik bang. Want dan is het karakter van de doop totaal veranderd: het onderstreept niet langer Gods beloften, maar is een teken mijn geloofskeus.

KISSNu kun je hier eindeloos over diskussiëren. Maar je kunt het ook KISS houden (Keep It Stupid Simple). En daar kies ik liever voor. De doop is namelijk een KISS van Gods liefde voor jou en mij. Die liefde verandert niet dus hoef je ook nooit meer die KISS over te doen. Maar echte liefde vraagt wel om een antwoord, anders wordt het wel een wat eenzijdige relatie, en dat is nooit Gods bedoeling.

Heel mooi wordt dat onder woorden gebracht in het lied DOOP van de christelijke band Sela. Wie googelt op ‘Sela’ en ‘Doop’ vindt zowel de tekst als een prachtige uitvoering van Sela zelf op You Tube (http://www.sela.nl/liederen/76/doop.html?o). Niet alleen de uitvoering is erg mooi, ook de inhoud is bijzonder fraai en bijbels. Daarom zingen we dit lied ook graag bij een doopdienst, want of het nu om kinderen of volwassenen gaat:

In het water van de doop, zien wij hoe God zelf belooft, dat zijn Naam voorgoed aan ons verbonden is. Water dat getuigt en spreekt, van de hoop die in ons leeft, dat Gods liefde voor ons niet veranderd is.
Eén met Christus in zijn dood, gaan wij onder in de doop, overtuigd dat er bij Hem vergeving is.  Eén met Christus, ingelijfd, staan wij op van schuld bevrijd, in een leven dat voorgoed veranderd is.
Met de Heer begraven en weer opgestaan, om voor Hem te leven, Jezus’ weg te gaan. Uit het water van de doop, putten wij geloof en hoop, dat Gods trouw en liefde blijvend is. Dat Gods trouw en liefde blijvend is.
In zijn lichaam ingelijfd: Christus’ kerk die wereldwijd, is geroepen om een beeld van Hem te zijn. Mensen overal vandaan, die de weg van Christus gaan, om vernieuwd voor Hem te leven, vrij te zijn.
Reinig ons, vernieuw ons leven Heer. Heilig ons, en vernieuw ons leven Heer.
Prijs de Vader, prijs de Zoon en heil’ge Geest! Prijs de Heer met al wat leeft en adem heeft! Wat een liefde, wat een hoop! U verzegelt door de doop dat ons leven bij U veilig is. Dat ons leven bij U veilig is.

Een prachtig, bijbels lied over de doop dus. Dat het veel en vaak gezongen mag worden, elke keer als iemand voor het eerst Gods beloften op het voorhoofd gestempeld krijgt. Want deze inhoud past toch echt niet bij een (over)doop ter onderstreping van het geloof van de dopeling.

Over de kinderdoop schreef ik nog een paar blogs:
Wanneer laat je je kind dopen?
Te vroeg of te laat, maar niet dubbel
Kinderdoop normaal – uitstel soms – herdoop nooit