kerkverband

door

De breuk in de CGK: de Rijnsburggroep begint een nieuw top-down-kerkverband

Een kerk die de drieslag ‘Schrift, belijdenis, kerkorde’ uitbreidt met een vierde element: strikte binding aan alle synodebesluiten totdat op een volgende synode het tegendeel blijkt, heeft de zelfstandigheid van plaatselijke gereformeerde kerken ingewisseld voor het ideaal van één landelijke hervormde kerk met plaatselijke afdelingen.

Binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken kiezen de ongeveer 70 kerken van de Rijnsburggroep voor deze manier van kerk-zijn. Dat is hun goed recht, maar daarmee breken ze met de CGK en beginnen een nieuw kerkverband. Daarin zijn ze eerlijk: ze vinden dat er geen basis meer is om samen met een ander deel van de 181 CGK-kerken door één bijbelgetrouwe deur te kunnen.

Helaas doet de Rijnsburggroep dat met slaande deuren. Alle oproepen om het op een kerkrechtelijk zuivere manier te doen slaat men in de wind.

Unaniem adviseerden alle hoogleraren ruim een jaar geleden: wijs een nieuwe synode aan, want anders ga je tegen je eigen kerkrecht in. Maar de meerderheid van de synode sloeg die waarschuwing in de wind en sloot zich na sluiting van de synode bij ‘Rijnsburg’ aan.

Twee kerkrechtdeskundigen die binnen de CGK hoog in aanzien staan gaven in opdracht van de Theologische Universiteit van Apeldoorn aan: “Het staat plaatselijke kerken in beginsel vrij om zich aan de bestaande vergaderstructuur te onttrekken en eigen vergaderstructuren te organiseren. Maar als zij besluiten dat te doen, maken zij zich daarmee los van het bestaande landelijk kerkverband van de CGK.” Toch was dit voor ‘Rijnsburg’ geen reden om op de ingeslagen weg voort te gaan.

Na sluiting van de synode ging het oud-moderamen verder als ‘deputaatschap vertegenwoordiging’ om, zoals gebruikelijk, in alle lopende zaken de CGK van advies te dienen of te vertegenwoordigen tot aan een nieuwe synode. Alle vijf de leden van het oud-moderamen aanvaardden die benoeming en zagen zichzelf nog steeds als wettige vertegenwoordigers van de hele CGK. Op nadrukkelijk verzoek van de wereldlijke rechter wezen ze toch de CGK Hoogeveen aan als samenroepende kerk voor een nieuwe synode. Maar meteen daarna stapten vier van de vijf oud-moderamenleden op. Alle andere taken die hen waren toevertrouwd, vonden ze minder belangrijk dan de moeite die ze hadden met het terugdraaien van een kerkrechtelijke dwaling door één kerk te laten doen wat ze zelf niet hoefden organiseren. Als ik het zo inschat, stonden zeker drie van hen al achter de door ‘Rijnsburg’ ingeslagen weg toen ze nog wel deputaat waren.

Op donderdag 30 oktober deed het inmiddels weer voltallige deputaatschap vertegenwoordiging een oproep aan de Rijnsburggroep om een broederlijk gesprek over de ontstane situatie. “De bereidheid tot een gesprek is er wederzijds”, was de in het Reformatorisch Dagblad uitgesproken verwachting. Maar nog geen tien dagen later, op zaterdag 8 november, nodigde ‘Rijnsburg’ de 70 CGK-kerken die in Veenendaal aanwezig waren op het verontrusten-convent uit voor een volgende bijeenkomst op 29 november. De insteek daarvan zal zijn om een “roepende kerk” aan te wijzen om “algemene vergadering die hetzelfde gezag heeft als een synode” voor te bereiden. Die algemene vergadering heeft dan als doel “om te komen tot het herstel van de synodale structuur, inclusief een classicale herindeling.” (citaten uit RD 10 november).

Hier kondigt zich de geboorte van een nieuw kerkverband aan. En dat snap ik. Een meerderheid binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken wil van de visie op de vrouw in het ambt geen breekpunt maken. Al 1998 is door de generale synode uitgesproken dat wie op bijbelse gronden vóór vrouwelijke ambtsdragers is, ten volle ambtsdrager kan blijven binnen de CGK. Ter wille van de eenheid is toen ook besloten om er landelijk geen ruimte voor te geven. Dat besluit wordt door steeds meer plaatselijke CGK-gemeentes genegeerd, omdat men binnen de eigen gemeente die ruimte wel ziet én een kwart eeuw later ook neemt. Daarmee brengen die kerken de rechterflank in gewetensnood, die zich nooit heeft kunnen vinden in de tolerantie van 1998, maar elke visie die vóór de vrouw in het ambt is, als onschriftuurlijk en niet gereformeerd beschouwt. Nu die visie ook door zo’n 30 CGK-gemeentes gepraktiseerd wordt, is de grens bereikt. De meerderheid van de 181 CGK-kerken gemeentes wil echter de vrouw-in-het-ambt-gemeentes niet uit het kerkverband zetten. Dus stapt de Rijnsburggroep er nu zelf uit.

De manier waarop men dat doet verdient echter geen schoonheidsprijs. Aan alle kanten roept ‘Rijnsburg’ (vooral bij monde van het CGBeraad) dat er geen kerkverband meer is en dat alles van onderaf moet worden opgebouwd. Dat lijkt mij volstrekt onjuist. Er is nog wel een kerkverband, maar een (grote) minderheid wil niet meer verder met de meerderheid. Sterker nog: men geeft sinds 8 november openlijk aan, van onderop een parallel kerkverband te willen opbouwen.

Een parellel kerkverband is, als het oude kerkverband nog funktioneert, een nieuw kerkverband. Zo ging dat ten tijde van de Afscheiding van 1834, de Doleantie van 1886 en de Vrijmaking van 1944. Het zou de Rijnsbruggroep sieren om in deze zelfde lijn ook een oproep tot wederkeer te doen uitgaan aan de in hun ogen dwalende meerderheid. Maar dat doet men niet. Men beweert in grote bewoordingen dat er geen CGK meer is en dat hun groepering van 70 met de wederopbouw van de CGK gaat beginnen.

Naar interne pretentie mag men zichzelf zien als de voortzetting van het afgedwaalde kerkverband, maar men is dat niet. De bovengenoemde kerkjuristen schreven in hun notitie dat je het vergelijken kunt met mannenkoor Asaf dat 100 leden telt. Als daarvan 40 leden op een andere avond gaan zingen en beweren: ‘Wij zijn Asaf en die andere groep is dat niet’, is dat onjuist. Want in een vereniging -en een gereformeerd kerkverband is een vereniging van zelfstandige plaatselijke kerken- bepaalt de meerderheid de koers. De opmerking van een andere jurist die het opneemt voor de Rijnsburggroep, dat als 40 van de 100 leden van mannenkoor Asaf zich afsplitsen, er geen ‘Asaf’ meer is, maar dat de meerderheid zich dan maar ‘Ethan’ en de minderheid zich ‘Jeduthun’ moet noemen, raakt echt kant noch wal.

Eén ding is nog opmerkelijk bij de stichting van dit nieuwe kerkverband: men noemt zich gereformeerd, maar als eerste kerkverband dat uit de Afscheiding van 1834 en de Doleantie van 1886 ontstaan is, voegt men aan de drieslag ‘Schrift – belijdenis – kerkorde’ een vierde criterium toe, nl. ‘synodebesluiten’. Oftewel: als de landelijke synode gesproken heeft, moeten alle kerken zich daar onverkort aan houden. Daarmee wordt het gereformeerd kerkrecht de nek omgedraaid. Want binnen het gereformeerde kerkrecht is een synode niet het hoogste orgaan, maar blijft dat altijd de plaatselijke kerk. Dus mag volgens gereformeerd kerkrecht de ene kerk niet over een andere heersen en houden plaatselijke kerken zich in alles aan synodebesluiten tenzij bewezen wordt dat zij in strijd zijn met Gods Woord, de belijdenis en de aangenomen kerkorde.

‘Tenzij’ betekent hier: wanneer een plaatselijke kerk dat zelf goed onderbouwd kan doen. Dan is er binnen het gereformeerde kerkrecht een ruimte mate van christelijke vrijheid, in het vertrouwen dat een plaatselijke kerk daar geen misbruik van maakt door independentistisch z’n eigen gang te gaan.

‘Tenzij’ betekent niet: totdat een volgende synode een besluit terugdraait. Dat laatste is kenmerkend voor een top-down-kerk zoals de PKN en de HHK. Die heten landelijk ook niet voor niet ‘Protestantse KERK’ en ‘Hersteld Hervormde KERK’, want de landelijke organisatie is de kerk en de plaatselijke gemeentes zijn afdelingen. Die kant wil de Rijnsburggroep nu ook op. Daarmee wordt, zoals ik zei ooit in een diskussie met ds. P. van Gurp, de predikant die mij doopte en in het ambt bevestigde, naast Schrift en belijdenis ook de traditie bindend van bovenaf opgelegd.

Wat ik dan niet snap van de bezwaarde broeders die nu de CGK verlaten en bezig zijn een eigen, nieuw kerkverband op te richten: waarom niet meteen aansluiting bij de HHK gezocht als je toch de gereformeerde drieslag uitbreidt met een vierde element? Aan de andere kant: als je eerst zelf een redelijk stabiel nieuw kerkverband gevormd hebt, kun je ook beter en op gelijkwaardige basis het gesprek aangaan met een kerkverband dat dicht tegen jouw kerkvisie aanligt. Want, om positief af te sluiten: in de afgelopen twee jaar is niet alleen de CGK uit elkaar gevallen, maar hebben er ook twee kerkenfusies plaatsgevonden (NGK+GKV in 2023, DGK+GKN in 2024). ‘Opdat zij allen één zijn’ en als mannenkoor Asaf Psalm 133 zingen kan dus wel.

door

Hoe nu verder als CGK nu moderamen en synode het kerkverband hebben opgegeven?

De synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken is gesloten. Maar in strijd met de kerkorde wou het moderamen geen volgende synode aanwijzen. En met de kleinst mogelijke meerderheid (27 van de 52) en tegen het nadrukkelijke advies van alle professoren uit Apeldoorn in vond de rechterhelft van de synode ook dat er geen volgende synode hoefde te worden aangewezen. Men laat het aan de plaatselijke kerken over om een uitweg uit de crisis te vinden.

Prof. dr. Arnold Huijgen, zelf een vooraanstaande, invloedrijke CGK-dominee, die tot voor kort professor aan de Theologische Universiteit was, schreef op 7 juni: “Dit kan kerkordelijk helemaal niet. Kerkordelijk is de synode verplicht alle agendapunten af te handelen, en ook om een volgende roepende kerk aan te wijzen. Door dit niet te doen, richt de synode nog veel meer schade aan: het hele kerkelijk samenleven lijkt men op te geven.”

Een paar dingen vallen mij op. Allereerst dit: hoe bestaat het dat een moderamen en een zeer krappe meerderheid van de synode z’n verantwoordelijkheid plompverloren uit handen laat vallen door te zeggen: ‘plaatselijke kerken, we laten het initatief aan jullie’? Dat klopt kerkrechtelijk van geen kant. Want juist die plaatselijke kerken hebben deze synode bij elkaar geroepen en het de opdracht gegeven om namens hen te regelen wat nodig is. Dan kun je niet opeens de boel de boel laten door je opdracht terug te geven aan diezelfde kerken.

Waar ging het dan fout? Ten diepste denk ik hier: het moderamen en de 27 afgevaardigden die er nu voor gekozen hebben om de Christelijke Gereformeerde Kerken ongecontroleerd uit elkaar te laten vallen, hebben niet het lef gehad om volgens de kerkorde en het kerkelijke recht de crisis in hun kerken op te lossen.

Voortdurend hebben zeer behoudende plaatselijke kerken gezegd: CGK-kerken die vrouwen toelaten in het ambt gaan in tegen Gods Woord en tegen de gemaakte kerkelijke afspraken om dat niet te doen. En ook al is dat al drie keer zo uitgesproken, ze keren niet terug op hun schreden. En ze zijn ook niet zo consequent om uit de CGK te stappen en NGK of PKN te worden.

De behoudende kerken hebben een punt. Als je echt vindt dat een praktijk binnen jouw kerkverband in strijd is met Schrift en belijdenis, kun je dat niet blijven accepteren. Maar … men heeft er geen kerkelijke conclusies aan verbonden. Namelijk: een plaatselijke kerk die volgens de meerderheid van de kerken op een belangrijk punt volhardend afwijkt van wat duidelijk in Gods Woord geschreven staat, moet je als ongehoorzame kerk buiten het kerkverband plaatsen.

Die stap zou kerkrechtelijk een zuivere stap geweest zijn. Ook heel pijnlijk. Met grote gevolgen, zoals onze gezamenlijke NGK-geschiedenis in de jaren ’60 van de vorige eeuw heeft laten zien. Toen waren, volgens de behoudende meerderheid van de GKV, Schrift en belijdenis ook in het geding. Een grote progressieve minderheid dacht daar anders over. Dus ontstonden er twee groepen kerken: zij die binnen het kerkverband bleven (en dus GKV) en zij die buiten het kerkverband kwamen te staan (en zich daarna NGK noemden). Soms was een classis in meerderheid progressief en organiseerden de behoudende kerken een tegen-classis. Dan werd die classis door de provinciale synode erkend en de oude classis collectief buiten het kerkverband geplaatst (classis Kampen – PS Overijssel). En in Noord-Holland ontstonden zelfs twee PS-en: de oude PS was in meerderheid progressief en de behoudende minderheid organiseerde zich in een tegen-PS. De afgevaardigden van de nieuwe PS werden door de Generale Synode van Hoogeveen 1969/1970 geaccepteerd, die van de oude PS als synodelid geweigerd.

Een hele pijnlijke periode, maar kerkrechtelijk stukken zuiverder dan wat nu in de CGK gebeurd is: eerst als behoudende deel van de CGK niet durven doorpakken en daarna uit teleurstelling en frustratie het kerkschip laten stranden door alle verantwoordelijkheden die de kerken jou hebben  toevertrouwd, uit je handen te laten vallen, zonder diezelfde kerken enig perspectief te bieden.

Het wordt nog erger als binnen drie dagen na het sluiten van de synode die geen nieuwe synode bijeen wilde roepen, de CGK van Rijnsbrug met het plan komt om op 27 juni alle 181 CGK-kerken uit te nodigen voor een bijeenkomst (een nieuw convent) om over de toekomst van de CGK te praten. Let wel: de kerk van Rijnsburg is de kerk die deze synode heeft samengeroepen en waarvan de predikant. Ds. L.A. den Butter, adviseur van de synode was. Maar aan de uitnodiging is wel een voorwaarde verbonden: alleen plaatselijke kerken zijn welkom “die zich vanouds, in woord en in daad, willen houden aan de vierslag Schrift, belijdenis, kerkorde en synodale besluiten.” Met dat laatste worden vooral de synodebesluiten over de vrouw in het ambt bedoeld. Als er CGK-kerken naar dit nieuwe convent komen die wel vrouwelijke ambtdragers hebben, “ligt het natuurlijk in de rede dat we elkaar daarover vooraf vragen gaan stellen”, aldus ds. Den Butter. Want volgens hem kan “de breedte van onze kerken”  elkaar alleen vasthouden “op basis van de genoemde vierslag.” (citaten RD 7 juni – internet).

Bij de voordeur wordt dus door één CGK, de van Rijnsbrug (met waarschijnlijk een aantal andere kerken achter zich die dit nieuwe convent mede organiseren), geselecteerd welke van de andere 180 CGK-kerken nog wel of niet meer tot ‘de breedte van de kerken’ behoren. Elke afgevaardiging wordt, om het cryptisch-bijbels te zeggen, ge-mene-tekel-d en zwaar genoeg of te licht bevonden om nog bij de ware CGK te mogen horen.

Dat bepaalt dus niet een classis of een synode, die daar al sinds de allereerste landelijke synode van 1571 de bevoegdheid toe heeft. Maar dat bepaalt een zelfbenoemde groep binnen de CGK. Dit is onkerkelijk handelen in optima forma! Van onderaf wil men met een groep gelijkgezinden de regie overnemen. In de politiek heet dat: een coup plegen. In het kerkrecht heet dat: scheurmakerij. Bijbels gezien noemen we dat: een zware zonde. Met deze aktie balanceren de initiatiefnemers niet op de grens van kerk en sekte, maar gaan erover, zoals prof. Huijgen op X (voorheen Twitter) terecht opmerkte.

In zijn artikel in CVandaag roept Huijgen CGK-kerkenraden op niet argeloos in te gaan op een uitnodiging voor een bijeenkomst waar alleen kerken die zich aan alle synodebesluiten gehouden hebben welkom zijn. “Houd afstand,” schrijft hij. Ik denk juist dat het goed zou zijn als alle 181 CGK-kerken een afvaardiging naar die bijeenkomst sturen. Dat wordt dan net zo’n convent als vorig jaar gehouden is, waar 180 van de 181 kerken aanwezig waren. Die werd toen georganiseerd door landelijke deputaten. Het zou goed zijn als de kerk van Rijnsburg deze bijeenkomst laat organiseren door het ‘deputaatschap vertegenwoordiging’, want die heeft het mandaat om een aantal zaken af te wikkelen en te begeleiden zonder zelf inhoudelijk sturing te geven.

Als alle 181 kerken zich inderdaad aanmelden, zal duidelijk worden wat de ware intentie van de organisatoren is. Wordt elke CGK toegelaten tot de vergadering? Dan wordt duidelijk op welke manier de meerderheid van de CGK het kerkverband voort wil zetten. En dat zou, gezien het vorige convent, wel eens anders kunnen uitpakken dan de behoudende kerken zouden willen. Toen wilden zo’n 120 van de 180 kerken met elkaar verder. De optie voor de andere 60 is dan: wij kunnen niet langer blijven, dus wij richten een nieuw, behoudend kerkgenootschap op of zoeken aansluiting bij andere reformatorische kerken. Of de behoudende organisatoren houden aan de voordeur alle CGK-kerken tegen die vrouwen in het ambt hebben of, ook al hebben ze die niet zelf, daar geen bezwaar tegen hebben. Dan kan een meerderheid van de aanwezige kerken uitspreken dat ze zichzelf beschouwen als de wettige voortzetting van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Maar dat kan alleen maar door eerst een aanzienlijk deel van de zusterkerken op voorhand buiten te sluiten.  En dan niet volgens het gereformeerd kerkrecht, want die kerkelijke weg via een volgende synode heeft men bewust geblokkeerd, maar door een separatische aktie waarbij de eigen overtuiging zwaarder weegt dan de eenheid in Christus op basis van Schrift, belijdenis en kerkorde die de meerderheid van de CGK-kerken graag bewaren wil.

door

Vrijblijvendheid troef als het om homo-relaties in de NGK gaat?

De Nederlandse Gereformeerde Kerken (NGK) worstelen met hun visie op homoseksuele relaties. Onlangs kwam een commissie met konkrete voorstellen die op 8 maart a.s. op de landelijke synode besproken zullen worden. De voorstellen gaan veel verder dan het studierapport ‘Ruimte en richting’ en ook dan eerdere voorstellen die op de synode lagen. Voor CVandaag schreef ik hierover een opinie-artikel met als titel Synodecommissie walst als een roze olifant door de NGK-porseleinkast.

Een korte samenvatting hiervan geef ik hier:

  • De voorstellen laten zien dat we als NGK in deze kwestie geen kleur durven bekennen.
  • De voorstellen geven allerlei meningen over homoseksualiteit ten onrechte een legitieme plaats binnen het gereformeerd belijden.
  • De voorstellen stellen feitelijk homo-relaties in liefde en trouw gelijk aan het bijbelse huwelijk tussen man en vrouw.
  • De voorstellen laten belangrijke bijbelse gegevens buiten beschouwing als het om toelating tot de ambten gaat.
  • De voorstellen gaan volledig voorbij aan kerkrechtelijke vragen bij de openstelling van het ambt van predikant voor broers en zussen die in een homoseksuele relatie leven.

Mijn slotconclusie in het opiniestuk op CVandaag is:

Als de NGK-synode deze verregaande voorstellen overneemt zonder eerst over de impact hiervan na te denken, zet ze de eenheid binnen de NGK kerken ongelooflijk onder druk. Dan is mijn NGK verworden tot een kleurloos kerkverband, waarin Gods oorspronkelijke goede schepping waarin homoseksualiteit niet voorkwam (Genesis 1 en 2) niet meer serieus genomen wordt,  waarin het huwelijk tussen man en vrouw zoals God dat bedoeld heeft niet meer in alle omstandigheden in ere gehouden wordt (Hebreeën 13:4) en waarin het ambt, dat aan gemeenteleden hogere eisen stelt dan aan iedere avondmaalsganger, niet meer hoog gehouden wordt (1 Timotëus 3:1-13) en Titus 1:5-9).

door

Als Te Velde nu maar eens kleur bekende

-waar blijft de oproep om niet te breken met de GKV?-

De komende weken (van 19 januari t/m 26 februari) belegt de Kerngroep bezinning GKv op negen plaatsen in Nederland ‘regionale bezinningsavonden’ over de ontwikkelingen in de vrijgemaakt-gereformeerde kerken. Vooral de landelijke fusie in mei 2023 met de nederlands-gereformeerde kerken baart hen grote zorgen. Volgens hen kun je plaatselijk en persoonlijk niet meer gezond gereformeerd zijn binnen dat nieuwe kerkverband. Plaatselijke GKV-kerken wordt opgeroepen om niet mee te gaan met de fusiekerk. Individuele GKV-leden kunnen zich aansluiten bij “regioplekken, die zich mogelijk tot nieuwe gemeenten kunnen ontwikkelen,”, aldus Pieter Pel, één van de initiatiefnemers van de Kerngroep, in het Reformatorisch Dagblad van 11 november  2022. In datzelfde interview zei ds. Henk Room, dat de kerkorde van de nieuwe Nederlandse Gereformeerde Kerk “de belijdenis op afstand zet en (…) de toegenomen individualisering in de kerk bevestigt. Om al dat soort redenen kunnen wij volgend jaar niet mee met de fusie.”

Het is opvallend dat dit streven naar afscheiding in de aankondiging van de bezinningsavonden niet openlijk benoemd. Daarin lees je: ons doel is ‘bezinning en verbinding’ met als uitgangspunt het boek Het Woord in geding. Daarin staan zeven hoofdstukken: drie over ‘Omgang met de Schrift’, twee over ‘Schrift en belijdenis’ en twee over ‘Schrift en kerkorde’. Tussen deze drie blokjes staat een meer persoonlijk tweeluik.

Nu is er met dit boek iets merkwaardigs aan de hand. Van de acht schrijvers zijn er vijf lid van de Kerngroep die al openlijk aangegeven heeft niet met de fusiekerk mee te willen gaan. Daarnaast schrijft prof. dr. Henk van den Belt (lid van de PKN – Gereformeerde Bond) over de invloed van de nieuwe hermeneutiek binnen de GKV en geeft dr. Gert van den Brink (lid van de HHK) een kritische bespreking van het GKV-synode-rapport waarin de toelating van vrouwen tot de ambten exegetisch onderbouwd wordt.

De achtste en laatste auteur is echter iemand die midden in de GKV-kerken staat, nl. dr. R.T. (Dolf) te Velde. Hij is sinds 2015 universitair hoofddocent dogmatiek aan de Theologische Universiteit van de GKV in Kampen/Utrecht. In zijn bijdrage stelt hij scherpe vragen als het om het gezag van Gods Woord gaat. Vanuit de Nederlandse Geloofsbelijdenis laat hij zien, dat God ons de Bijbel gegeven heeft vanuit zijn bijzondere zorg voor ons en ons behoud (art. 3), dat wij Gods Woord zonder twijfelen aanvaarden als de maatstaf voor ons geloof (art. 5) en dat de Bijbel Gods wil volkomen bevat en ons voldoende leert wat wij moeten geloven om behouden te worden (art. 7). Te Velde is er vrij kritisch over of in het GKV-synode-rapport deze aspecten wel voldoende tot hun recht komen. “De wijze van redeneren in het commissierapport zet (…) de eenheid van de Schrift op losse schroeven.” De uitkomst is volgens Te Velde, dat “doorgaande lijnen in wat de Schrift leert over de verhouding van man en vrouw worden uitgeschakeld.” Daardoor komt in de GKV “de gezamenlijke bereidheid om rond een open Bijbel door te spreken en je door het Woord van God te laten gezeggen (…) onder druk te staan.”

Ik vind het artikel van Te Velde waardevol. Hij betrekt de wacht bij het Woord van onze God. Daarin geeft God ons wijsheid om gered te worden door het geloof in Jezus Christus en rust Hij ons als mensen die Hem toebehoren steeds meer toe tot elk goed doel, zoals Te Velde aan het eind van zijn artikel 2 Timoteüs 3:15-17 aanhaalt.

Maar Te Velde zegt er wel het volgende bij:

“Op zichzelf hoeft het toelaten van vrouwelijke ambtsdragers niet kerkscheidend te zijn.”

“Een kerkelijk beleid dat hierin [in de ethische en praktische thema’s waar de vraag hoe we trouw blijven aan de Schrift niet altijd zo eenvoudig te beantwoorden is]  keuzes maakt waar niet iedereen zich achter kan scharen hoeft de kerkelijke gemeenschap nog niet te breken.”

Dat is een duidelijk statement. Het zou fijn zijn wanneer Te Velde dat nu ook publiek gaat herhalen, nu er de komende maanden op regionale voorlichtingsavonden bewust aangekoerst wordt om uit de GKV te stappen en een eigen kerkverband op te starten.

‘Als Te Velde nu maar eens kleur bekende’ – deze uitdrukking ontleen ik aan het boekje ‘Als Bavinck nu maar eens kleur bekende’ dat in 1994 verscheen. Daarin staan de nooit gepubliceerde aantekeningen uit 1919 van prof. dr. Herman Bavinck over o.a. het Schriftgezag. In die tijd speelde de ‘zaak-Netelenbos’. J.B. Netelenbos was in dat jaar afgezet als predikant vanwege zijn Schriftbeschouwing. Hij neigde naar de mening dat niet de Bijbel zelf geïnspireerd is, maar dat de Heilige Geest Gods Woord in de harten van de schrijver gewerkt heeft. Zo is ook voor christenen vandaag het getuigenis van de Heilige Geest de grond van ons geloof was. Bavinck was dat niet met Netelenbos eens: de Bijbel zelf is door God geïnspireerd en vormt de grond van ons geloof, en het door de Heilige Geest verlichte oog en hart is het middel waardoor mensen het gezag van de Schrift erkennen en aannemen.

In zijn concept-brochure gaat Bavinck breder in op de verhouding tussen het gezag van de Bijbel en de resultaten van de moderne wetenschap. Hij houdt vast aan het gezag van de Schrift, zowel formeel als materieel, maar vindt dat er relatief veel vrijheid moet zijn als het om Schriftgebruik en Schiftuitleg gaat, omdat geen mens onfeilbaar is, de belijdenisgeschriften ‘revisibel’ zijn en elke kerk vatbaar voor dwaling. Ook maakt Bavinck onderscheid tussen het wezen en de vorm van de Bijbel. Daaruit volgt, “dat we de Bijbel beschouwen als een historisch boek, dat onder Gods leiding in de tijd, in bepaald milieu, door bepaalde personen enz. is ontstaan. Dat is de organische inspiratie, de onderscheiding (niet scheiding) tussen wezen en vorm. Alles menselijk en alles goddelijk. Alles goddelijk en alles menselijk. Twee zijden van de Schrift, met analogie in de persoon van Christus, maar analogie, niet meer. Van God en door de profeten. Er kan hiervan misbruik worden gemaakt, als van alles. Maar op zichzelf zeer juist.” Juist omdat alles in de Bijbel volgens Bavinck een historisch karakter draagt, is het van belang “dat wij bij de exegese daarmee rekenen moeten, en niet zo maar de woorden van de Schrift zonder meer kunnen overnemen en toepassen. We hebben met verschil van tijden en toestanden te rekenen.” Bavinck noemt daarbij als o.a. als voorbeeld: “heel de verhouding van man en vrouw [is] bij ons gewijzigd.” En omdat de terugkomst van Christus zo lang uitblijft, zijn wij met onze maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen steeds verder af komen te staan van hoe de samenleving er in de dagen van het Nieuwe Testament er uit zag. “Tweeduizend jaren scheiden ons.” Volgens Bavinck hoef je als bijbelgetrouwe gelovige deze vragen niet uit de weg te gaan en mag je zoeken naar harmonie tussen deze beiden, al blijven er ook grote gevaren om de bijbelse schat te verliezen. Bavinck schrijft dan: voor veel gelovigen is het dan “schijnbaar veiliger zich terug te trekken (separatisme, piëtisme enz.). Maar dat is ongeloof, geen vroomheid. Ongeloof aan Gods voorzienigheid in deze eeuw. Christendom is principieel anders. Vooral ook in het calvinisme. Vaste punten in het christendom: Schrift en Christus, 2 Tim. 3:16, 1 Tim. 3:16.” Daarbij valt het Bavinck op, dat er onder de aanhangers van beide standpunten velen zijn “die oprecht en ernstig zoeken”, maar dat er ook “zondig conservatisme der ouderen” en even erge “kritiek der jongeren” is. Dat is het verschil tussen “middelpunt-zoekende en middelpunt-vliedende mannen en vrouwen.”

Zo eindigt Bavinck op bijna dezelfde manier zijn conceptbrochure als Te Velde zijn artikel. Het gezag van de Bijbel hooghouden, omdat daarin Christus in het centrum staat. Als en zolang we daar samen op aanspreekbaar willen zijn, moeten en kunnen we ook samen verder.

Bavinck heeft zijn aantekeningen nooit officieel gepubliceerd. Of hij het niet wilde of dat zijn vroege sterven anderhalf jaar later (hij werd maar 67 jaar oud) daar de oorzaak van is zal altijd een vraag blijven.

Nu er een kerkscheuring nadert, zou het fijn zijn wanneer Te Velde wel openlijk kleur bekent door zich publiek uit te spreken. Vindt hij het verval in de vrijgemaakte kerken zo groot dat het plicht is om met dit kerkverband te breken? Of vindt hij deze breuk een aanslag op het kerkvergaderend werk van Christus en roept hij ieder op om op haar of zijn plaats te blijven als kerklid, als predikant en als docent aan de Theologische Universiteit van de Nederlandse Gereformeerde Kerken?

door

Vanuit een GKV-kerk oproepen om uit het GKV-kerkverband te stappen

Binnen de GKV is de “Kerngroep Bezinning GKv” aktief. Volgens hen staat de GKV op een tweesprong. De voormannen (op de website zijn geen namen van vrouwen te vinden) hebben al aangegeven, dat ze niet mee kunnen en willen gaan met de fusie van de GKV en de NGK in mei 2023. De kerngroep ziet voor zichzelf een coördinerende rol weggelegd “om zoveel mogelijk mensen binnen de GKv te motiveren en mobiliseren om gezamenlijk op 1 mei 2023 de beslissing te nemen om niet mee te gaan met de fusie.” (citaat uit gespreksverslag studiedag Kerngroep 24 sept. 2022).  

Dat standpunt werd op 11 november ook door twee woordvoerders van de Kerngroep verwoord in het Reformatorisch Dagblad. De kerngroep wil vanaf nu “meer kerkelijk richting gaan wijzen (…) op nog te beleggen regioavonden.” Over de richting is men in dit interview duidelijk: “een tijdelijk kerkverband (…) met hier en daar regioplekken, die zich mogelijk tot nieuwe gemeenten kunnen ontwikkelen.”

Die regio-avonden komen er in januari en februari 2023 op negen verschillende plaatsen in Nederland. In het Nederlands Dagblad van 7 januari worden ze aangekondigd onder de kop: Hoe blijven we gereformeerd?

Het is een versluierende kop, want de vraag is al beantwoord: niet door mee te gaan met de fusie van GKV en NGK, ook niet door ons te voegen bij een ander kerkverband, maar door een afsplitsing die de kerkelijke verdeeldheid alleen nog maar groter maakt.

Het verbaast mij daarom niet dat op zeven van de negen plaatsen deze voorlichting niet in een GKV-kerkgebouw plaatsvindt. Ik vind het wel merkwaardig, dat twee GKV-kerkenraden hun kerkgebouw hiervoor wel beschikbaar stellen.

Een jaar of 15 geleden hadden we in Assen een ‘Studiegroep Kerkelijke Ontwikkelingen’. Die hielden een tijdlang voorlichtings- en gespreksavonden in Maranatha-kerk, tot 2005 het kerkgebouw van de GKV Assen-Noord en daarna gezamenlijk van GKV Assen-Peelo en GKV Assen-West. Dat was geen probleem, totdat een afgezette GKV-predikant die nieuw-vrijgemaakt geworden was en in lezingen opriep om ook te breken met het kerkverband als spreker werd uitgenodigd om te spreken over ‘de actuele situatie in de Gereformeerde Kerken (vrijg.)’. Toen lieten de beide kerkenraden weten: “Als kerkenraden kunnen we niet toestaan dat vanuit ons kerkgebouw een uitgetreden predikant de gelegenheid krijgt om gemeenteleden op te roepen zich eveneens te onttrekken aan het gereformeerde leven en de gereformeerde prediking die door de weeks en op zondag in hetzelfde gebouw plaats vinden.”

Nu geldt volgens mij hetzelfde. De Kerngroep Bezinning GKv koerst bewust aan op het afscheid nemen van het bestaande GKV-kerkverband. Dat kerkverband heeft plaatselijk, op classis-niveau en op minstens drie achtereenvolgende synodes nagenoeg unaniem ingestemd met de vereniging tussen GKV en NGK. Soms met enige aarzeling en zorg. Soms met behoud van gevoelens. Vaak ook met diepe dankbaarheid. Beide verwoordde ds. Gert Treurniet in zijn artikel “In de kerk zit tussen betreuren en breken een harde return”.

Het is ieders goed recht om niet mee te willen gaan met deze ‘Vereniging 2.0’. Dat gebeurde ook bij de Vereniging van 1892. Toen besloten de gereformeerde kerken van de Afscheiding van 1834 en de Doleantie van 1886 te fuseren en verder te gaan als “Gereformeerde Kerken in Nederland”. Een handvol kerken uit de traditie van de Afscheiding wilde niet mee, omdat men bezwaren had tegen sommige theologische in de kring van de Doleantie. Die paar kerken stichtten toen een eigen kerkverband, de “Christelijke Gereformeerde Kerken”.

De geschiedenis dreigt zich te herhalen. Maar het bevreemdt mij een beetje dat er blijkbaar GKV-kerkenraden zijn die hun kerkgebouw beschikbaar stellen voor een landelijke groep kerkleden die overduidelijk iedereen oproept om zich af te splitsen van de GKV en als aparte kerkelijke groepering verder te gaan. Als je als plaatselijke kerk zelf wél mee wilt gaan met de Vereniging van 2023, kun je zo’n oproep toch niet anders typeren dan een oproep tot kerkscheuring?

door

Mag je als predikant zelf bepalen in welke andere kerken je officieel voorgaat?

Dominees uit de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en de Nederlands Gereformeerde Kerken mogen sinds begin december ook in de Protestantse Kerk in Nederland preken. Eind oktober hadden GKV/NGK het omgekeerde al besloten: PKN-predikanten die zich “gebonden [weten]  aan de leer van de Bijbel zoals beleden in de gereformeerde belijdenissen” mogen voorgaan in GKV- en NGK-kerkdiensten als de eigen gemeente hiermee instemt.

Misschien dat dit besluit sommigen overvalt. De PKN is toch een plurale kerk waarin vrijzinnigheid en orthodoxie allebei een legitieme plek hebben? Hoe kun je daar dan als gereformeerde dominee Gods Woord brengen? En omgekeerd: hoe weet je zeker dat een PKN-predikant op een vrijgemaakte kansel voluit Gods Woord brengt? Nou, dat kan dus als je samen het geloof deelt in God als Schepper en Vader, Jezus Christus als Verlosser en Heer en de Heilige Geest als Vernieuwer en Motivator, zoals de Bijbel daarover spreekt en zoals de Drie Formulieren van Eenheid dat naspreken.

Want de verschillen in kerkvisie zijn minder belangrijk dan de eenheid in geloof.  Met dit besluit lopen GKV en NGK weer in de pas met de CGK. Die besloten in 2013 al dat alle predikanten uit de PKN die zich “in de uitoefening van hun ambt verbonden hebben aan de gereformeerde belijdenissen” ook mogen worden uitgenodigd om in de CGK te preken (bron: Reformatorisch Dagblad)

De gezamenlijke landelijke vergadering van GKV en NGK sprak ook uit dat een predikant die voorgaat in een PKN-gemeente dat in goed overleg met de eigen kerkenraad doet.

Deze formulering stond niet in het oorspronkelijke voorstel van Deputaten Kerkelijke Eenheid (GKV) en de Commissie Contact en Samenspreking (NGK). Die hadden het vrijblijvender geformuleerd, namelijk: Predikanten zijn gerechtigd op verzoek voor te gaan in een PKN-gemeente na daarvan mededeling te hebben gedaan aan hun kerkenraad.

De motivatie hierachter was, dat een predikant als dienaar van Gods Woord overal waar hij (of zij) de gelegenheid krijgt, het Evangelie van Jezus Christus mag brengen. Dat hoort bij zijn persoonlijke roeping, dus een kerkenraad mag dat zijn predikant niet verbieden.

Persoonlijk was ik het hier niet mee eens. Elke predikant is allereerst verbonden aan de eigen gemeente. Samen met de ouderlingen geeft hij  geestelijke leiding aan de gemeente. De kerkenraad is ook verantwoordelijk voor de eenheid in de gemeente. Het bewaren van die eenheid is belangrijker dan de persoonlijke wens van een dominee om, als hij daarvoor gevraagd wordt, buiten het eigen kerkverband voor te gaan. Als er zo’n verzoek komt, hoort de predikant dat eerst aan zijn kerkenraad voor te leggen.  En wel om twee redenen:

1/ Een predikant gaat nooit op persoonlijke titel uit preken. Hij staat daar altijd als vertegenwoordiger van de vrijgemaakte kerk, zelfs als het geen officiële kerkdienst is.

In mijn eerste gemeente, de GKV pp Zaamslag, werd sinds de jaren ’60 op 24 december een kerstnachtdienst gehouden. Het was een persoonlijk initiatief van de net opgerichte ‘Commissie Volkskerstzangavonden’. De eerste keer deden de hervormde, de synodale en de vrijgemaakte dominee mee. Meteen daarop schreef de hervormde predikant een roerend stuk over de eenheid tussen de samenwerkende kerken die nu ontwaakt was, met als gevolg dat de vrijgemaakte kerkenraad zei: deze eerste keer is meteen ook de laatste keer geweest, want we zijn het als drie kerken over veel zaken zo fundamenteel oneens, dat we op de kerstavond niet een begin van kerkelijke eenheid willen suggereren. Begin jaren ’90 vroegen de hervormde en synodale dominee mij om weer mee te doen. Toestemming vragen aan de kerkenraad was niet nodig, zeiden ze, want de kerstnachtdienst was immers nog steeds een persoonlijk initiatief? Dat kan wel waar zijn, zei ik toen, maar als ik mee doe, zegt iedereen: kijk, de vrijgemaakte dominee doet ook weer mee! Dus heb ik eerst aan de kerkenraad gevraagd wat ze daarvan vonden. Geen enkel probleem, zeiden de mannenbroeders, want de hervormde en synodale predikant zijn allebei bijbelgetrouwe voorgangers.

2/ Mijn volgende gemeente was die van Nijmegen. Die is in pas als één van de laatste kerken in november 1969  uit elkaar gevallen in een GKV en een NGK, omdat de toenmalige predikant drie jaar lang het dringende advies van de kerkenraad naast zich neerlegde om loyaal te zijn aan het kerkenraadsbesluit om  samen binnen het kerkverband te blijven. Dat wilde deze predikant niet. Hij  bleef volhouden dat hij overal waar hij geroepen werd, Gods Woord mocht brengen, ongeacht de mening van de kerkenraad. Daarmee brak hij de eenheid binnen zijn eigen gemeente op. Net als in de jaren ervoor verschillende vrijgemaakte dominees zonder enige vorm van overleg met de eigen kerkenraad voorgingen in een synodale kerkdienst. Mede als gevolg van zulk eigenmachtig optreden is de breuk tussen GKV en NGK ontstaan.

Zulke solistische akties van predikanten met een te groot roepingsbesef naar buiten toe en een te klein verantwoordelijkheidsgevoel voor de eenheid van de eigen gemeente moet je als synode / landelijke vergadering niet de ruimte geven door te zeggen: ‘U mag overal voorgaan waar u wilt, dominee, als u het maar even meldt bij uw kerkenraad.’

Vandaar mijn voorstel om uit te spreken: Predikanten zijn gerechtigd op verzoek voor te gaan in een PKN-gemeente na daarvoor instemming van hun kerkenraad gekregen te hebben.

Een meerderheid van de afgevaardigden vond dit net even te strak geformuleerd. Want wat is dan nog de vrijheid en de ruimte die een predikant heeft om als dienaar van het Woord het Evangelie te brengen als hij daarvoor uitgenodigd wordt?

Dus kwam een andere afgevaardigde, ds. Wim van Wijk, met een andere voorstel dat uiteindelijk unaniem aangenomen is:  Wanneer een NGK-GKV predikant voorgaat in een PKN-gemeente, gebeurt dat in goed overleg met de eigen kerkenraad.

Met die uitkomst kan ik goed leven (anders was het ook niet een unaniem besluit geweest :-). Want wat in goed overleg tot stand komt, dient ook altijd de eenheid in de eigen gemeente.

door

Kerkscheuring na losmaking in Bunschoten-Spakenburg?

Op 6 maart verscheen er op internet een verklaring van de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) (Voortgezet) Bunschoten-Spakenburg. Vanaf 15 maart gaat men kerkdiensten beleggen in ‘De Fontein’, het kerkgebouw van de Christelijke Gereformeerde Kerk in het dorp. Aanleiding is de losmaking van ds. H.Sj. Wiersma in december 2019. Hij was sinds 1992 predikant van de Noorderkerk in Spakenburg.

Losmaking is altijd een trieste zaak. Maar het kan nooit reden voor een kerkscheuring zijn. Wanneer een predikant losgemaakt wordt, blijft hij beroepbaar binnen de GKV en mag overal voorgaan, de sacramenten bedienen, huwelijken bevestigen en pastorale arbeid verrichten. Ook ds. Wiersma stond in de eerste maanden van 2020 nog gewoon op het preekrooster in veel kerken volgens het Gereformeerd Kerkblad van Midden- en Zuid-Nederland.

In Spakenburg lijkt het anders te gaan. Een deel van de bijna 1500 leden van de Noorderkerk is het oneens met de losmaking. Dus heeft men na ruim twee maanden besloten om zelfstandig kerkdiensten te gaan beleggen. Als voortgezet-vrijgemaakte kerk voor heel Bunschoten-Spakenburg.

Ik ken de situatie niet. Ik heb, naast de berichten van de GKVV (om maar even hun eigen afkorting aan te houden), alleen de blog van Larry Koelewijn gelezen, omdat daar op de site van de GKVV naar verwezen werd. Ik ken ook ds. Wiersma niet. Ik weet dus niet of hij de aanjager is van de oprichting van deze nieuwe kerkformatie, of dat een groep bezwaarde gemeenteleden hem gevraagd heeft om zich bij dit projekt aan te sluiten.

Ik vraag me af bij het lezen van dit bericht: is de groep rondom ds. Wiersma nu een dolerende kerk geworden? Of heeft men zich meteen al volledig afgesplitst van het vrijgemaakte kerkverband?

Het woord ‘doleren’ betekent ‘klagen’. Dat doe je binnen het kerkverband waarin je funktioneert. Daar vraag je ruimte voor jouw standpunt als je je maar moeilijk kunt vinden in de opvattingen van de meerderheid. Zo ging het in 1886, toen onder leiding van Abraham Kuyper op veel plaatsen dolerende kerkelijke gemeentes ontstonden die van harte gereformeerd wilden blijven. Uiteindelijk werden die door de Hervormde Kerk uit het kerkverband gezet. Die mogelijkheid biedt de Protestantse Kerk vandaag de dag wel. In veel plaatsen heb je bijzondere wijkgemeentes die hun eigen, vaak gereformeerde kleur hebben. En zo werkt het in de praktijk ook binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken. Daar is het een breed geaccepteerd verschijnsel dat men zich aansluit bij een gemeente die alleen maar psalmen zingt bij orgelspel en uit de (al dan niet herziene) statenvertaling leest, of bij een gemeente die op een hele gevarieerde manier aan de kerkdienst invulling geeft.

Als je als predikant of als deel van de gemeente je echt niet kunt neerleggen bij een losmaking, is ‘doleren’ de enige optie. Want in de pijnlijke periode voordat het tot losmaking kwam, lagen er geen principiële breekpunten op tafel. Als dat wel het geval was, had de predikant zich moeten vrijmaken van het onbijbelse optreden van de kerkenraad of het kerkverband. Of had de kerkenraad de predikant moeten schorsen en afzetten vanwege zijn onbijbelse prediking of zondige handelswijze.

Dat is in Spakenburg-Noord niet gebeurd. De proef op de som zal dus zijn, of de GKVV Bunschoten-Spakenburg, die op 15 maart haar eerste kerkdiensten gaat beleggen, zich binnenkort ook aanmeldt op de vergadering van classis Hilversum als bijzondere wijkgemeente van de GKV in Bunschoten-Spakenburg.

Doet ze dat wel, dan wil ze oprecht gereformeerd blijven.

Doet ze dat niet, dan trekt de ‘groep Wiersma’ een onverantwoorde scheur in de kerk van Christus.

Een nieuwe afscheiding was in elk geval niet het advies van prof. dr. Henk van den Belt op 14 december 2019 in Bunschoten op een bijeenkomst van ruim 300 verontruste GKV’ers toen hem de vraag gesteld werd: moet je breken met de GKV vanwege de vrouw in het ambt? Zijn antwoord, volgens het ND van 17/12 was: ‘Ik druk u op het hart om niet te scheuren, maar te blijven vanwege Gods trouw en geduld. De ware kerk wordt niet vals, als ze dwaalt inzake vrouw en ambt.’ Tijdens die vergadering stelde ds. Wiersma de vraag of een dreigende losmaking vanwege de gereformeerde koers voor een een nieuwe situatie kon zorgen, omdat je dan “zelf niet scheurt, maar dat degenen die jou wegsturen bezig zijn het lichaam van Christus te scheuren. En ik denk dat dit aan de hand is.” Daarop antwoordde eerst prof. van den Belt met: “Soms zijn er situaties waarin je ultiem moet lijden aan de kerk. Maar gemakkelijk is dat niet.” En daarna zei ds. G. Treurniet: “Zolang Hij (Christus) nog niet terug is, hoort bij Hem volgen ook jezelf verloochenen en je kruis opnemen.” Zelfs als je in de kerk elkaar niet meer kunt aanspreken op het gezag van Gods Woord, “is voortijdig weglopen in elk geval geen optie. We hebben dan in de kerk altijd nog de mogelijkheid om in beroep te gaan tegen besluiten van een kerkenraad –  wat we de kerkelijke weg noemen.” Vandaar de nadrukkelijke oproep van ds. Treurniet: “Voor de Goede Herder uitlopen in plaats van Hem te volgen dat is echt iets waar ik ernstig voor zou willen waarschuwen.” (Hier na te luisteren: minuut 31:20 – 37:05)

Verder hoop ik van harte, dat ondanks de heftige emoties van het moment, er binnen vrijgemaakt Bunschoten-Spakenburg ruimte is voor een bijzondere wijkgemeente die geen moeite heeft met de prediking en de standpunten van ds. Wiersma. Als je kijkt naar het aantal leden van de vier kerken (ruim 5.000) zou het toch geen enkel probleem moeten zijn wanneer enkele honderden zich verenigen in een wat meer behoudende gemeente? Er is al een vijfde kerk met iets meer dan 200 leden die er helemaal bij hoort, nl. die van Eemdijk. Hoe pijnlijk de verwijdering ook is die ontstaan is, het zou mogelijk moeten zijn om de nieuwe gemeente rondom ds. Wiersma op de classis te ontvangen. Zoals ds. Wiersma tot 1 maart 2020 gewoon voorging in GKV-kerken, zijn er vast ook andere GKV-predikanten te vinden die gewoon willen voorgaan in deze wat meer behoudende gemeente.  Binnen de Gereformeerde Bond en binnen de CGK is dit heel gewoon.

Is een bijzondere wijkgemeente die (om maar eens wat te noemen) geen vrouwelijke ambtsdragers wil toelaten en geen NGK-predikanten op de kansel wil, een ideale situatie? Nee, dat denk ik niet. Maar om elkaar meteen volledig af te schrijven als ‘niet-gereformeerd’ of ‘sectarisch’ lijkt me een nog slechtere optie.  Volgens mij wijst de apostel Paulus een andere weg:

Verdraag elkaar uit ​liefde. Span u in om door de samenbindende kracht van de ​vrede​ de eenheid te bewaren die de Geest u geeft.

Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft; zoals de Heer u vergeven heeft, moet u elkaar vergeven.

Als de GKVV Bunschoten-Spakenburg wel alle banden met de overige GKV-kerken verbreekt, heb ik nog twee vragen: 1) Ds. Wiersma heeft als losgemaakte predikant nog op 1 maart 2020 om 16:30 uur in GKV Ermelo gepreekt. Hoe waarachtig was dat, als je op 6 maart 2020 je medewerking verleent aan de oprichting van een eigen kerk die zich helemaal wil afsplitsen van de GKV? 2) En hoe waarachtig zou het zijn als er nog gebruik gemaakt blijft worden van de royale wachtgeldregeling die bij een losmaking hoort (in z’n algemeenheid: 4½ jaar 70% ), terwijl bij de eigen beslissing van een predikant om uit de GKV te stappen een plaatselijke kerk uit goed fatsoen meestal nog maximaal 12 maanden de predikant voor 70% in zijn levensonderhoud voorziet?
door

NGK en GKV gaan samen verder

GS LV kaarsHet was wat frisjes, maar iedereen stond stralend op de groepsfoto zaterdagmiddag 8 februari. Vanaf vrijdagmorgen hadden we als leden van de Landelijke Vergadering van de NGK en van de Generale Synode van de GKV met elkaar kennisgemaakt. Aan het begin werd symbolisch de eenheidskaars aangestoken. Die  zal vanaf nu op alle gezamenlijke vergaderingen branden. De twee dagen waren voor mij een bijzonder positieve geestelijke ervaring.  Het unanieme besluit om “voort te gaan op de weg naar de vorming van één kerkgemeenschap” vond ik prachtig passen bij wat Paulus schrijft: “Nu u door Christus zozeer bemoedigd wordt en liefdevol getroost, nu er onder u zo’n grote verbondenheid met de Geest is (…), maak mij dan volmaakt gelukkig door eensgezind te zijn, één in liefde, één in streven, één van geest.” (Fil. 2:1+2). En na deze stap op landelijk niveau dacht ik meteen ook aan die andere woorden uit dezelfde brief: “In ieder geval, laten we op de ingeslagen weg voortgaan.” (Fil.3:16).Op de website ‘Onderweg naar één kerk’ staat een uitgebreid verslag. Dat laat ik hieronder graag aan iedereen lezen. Ook raad ik iedereen aan om het interview dat de beide voorzitters na afloop gaven, te beluisteren.

Door op de weg naar één kerkgemeenschap

‘Bij alles wat we nu gaan doen, houden we voor ogen dat we samen één kerk willen worden, één kerkgemeenschap. Zo vat Frans Schippers het besluit samen dat op 8 februari jl. door de landelijke vergadering (NGK) en generale synode (GKv) gezamenlijk en unaniem genomen is. Schippers is voorzitter van de landelijke vergadering.

Dit zogeheten koersbesluit, voorbereid door de regiegroep hereniging, maakt van het in 2017 uitgesproken verlangen om één kerkverband te gaan vormen een concreet besluit: we gaan het, als God het wil, nu ook daadwerkelijk dóen. ‘We geloven dat Christus ons drijft,’ zegt Schippers daarover in een dubbelinterview na afloop van het nemen van het koersbesluit. ‘Hij vraagt ons, denkend aan het gebed van de Heer Jezus zelf, dat wij dienend zijn als wij streven naar kerkelijke eenheid in onze verbanden. Dat willen we heel graag, daar verlangen we naar.’

GS LV beide voorzittersHet ‘koersbesluit’ luidt als volgt: we besluiten om voort te gaan op de weg naar de vorming van één kerkgemeenschap met de Nederlands Gereformeerde Kerken/Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt); dit nemen we als uitgangspunt voor alle overige besluiten van deze generale synode/landelijke vergadering.

Eén van de gronden onder dit koersbesluit is de dankbare constatering dat het voorgenomen besluit van 11 november 2017 om te komen tot één kerkgemeenschap weerklank vindt in de kerken. De geestelijke herkenning heeft in lokale situaties en kerkelijke commissies geleid tot sterk toegenomen samenwerking. Het is de hoop en het gebed van beide vergaderingen dat het tot eer van God en tot zegen van de kerken zal zijn dat de ontvangen eenheid concreet vormgegeven wordt.

Huwelijksaanzoek

Dit koersbesluit heeft een lange voorgeschiedenis, vertelt ds. Melle Oosterhuis in datzelfde interview. Oosterhuis, preses van de generale synode, noemt begin jaren negentig als het moment waarop er al gesprekken op gang kwamen tussen beide kerkverbanden, met het oog op hereniging. ‘Die gesprekken hebben uiteindelijk geleid tot herhaalde aanzoeken van de kant van de NGK naar de GKv. Het heeft tijd gevraagd om ons daarop te bezinnen, maar ten slotte, in 2017, konden we die verzoeken niet meer weerstaan.’

Zingen en bidden

GS LV groepsfotoDe circa 70 afgevaardigden naar de gezamenlijke vergadering kwamen op 7 en 8 februari voor het eerst bij elkaar. Een belangrijk doel van deze besloten bijeenkomst was kennismaking en bezinning. Onder leiding van begeleiders van het Praktijkcentrum en de NGT is in kleine groepen doorgesproken over het document ‘Verlangen naar een nieuwe kerk.’Er was in het programma veel tijd ingeruimd voor Bijbellezing, gezamenlijk gebed en aanbidding. Na het unaniem genomen koersbesluit werd bijvoorbeeld  Psalm 150 gezongen: ‘Looft De HEER, uw God, alom.’ Het lied ‘U leert ons lopen over water’ (Opwekking 789) gaf woorden aan wat sommigen ervaren bij het proces van eenwording. Zo werden er tijdens deze dagen meer dan eens, al dan niet gepland, door middel van liederen woorden gegeven aan wat er leefde en speelde.Uit alles bleek dat door deze gesprekken van hart tot hart het onderlinge vertrouwen gegroeid is. In een evaluatie na afloop van de kennismakingsdagen werd gesproken over vertrouwen om samen door te gaan op de ingeslagen weg: ‘We zitten op de goede toonhoogte.’ Gerefereerd werd aan wat Paulus schrijft in zijn brief aan de Filippenzen: laten we op de ingeslagen weg voortgaan (3:16) vanuit grote verbondenheid met de Geest, eensgezindheid en eenheid in liefde (2:1,2).

Geen dwang

GS LV Ad de BoerVoorafgaand aan de bespreking van het koersbesluit maakte regiegroepvoorzitter Ad de Boer duidelijk dat het koersbesluit niet gaat over wat kerken nu plaatselijk al dan niet moeten gaan doen. ‘Het koersbesluit is een vertrekpunt voor de beide vergaderingen. Het zegt niets over het tempo van het vervolgtraject; het is zeker geen mal waar alles doorheen geperst moet worden.’ Oosterhuis benadrukte dat nogmaals in het genoemde interview. Hij weersprak met klem de vrees van plaatselijke kerken: moeten wij nu stante pede gaan fuseren terwijl we daar nog helemaal niet klaar voor zijn? Oosterhuis: ‘Laten de kerken zich daar geen zorgen over maken. Ook als we één kerk worden, kun je nog heel lang plaatselijk naast elkaar een van oorsprong Nederlands Gereformeerde en een van oorsprong vrijgemaakte kerk hebben, die samen deel uitmaken van dat ene nieuwe kerkverband. Er is geen sprake van iets wat als dwang gevoeld moet worden naar aanleiding van dit koersbesluit.’In het vervolgproces komen nog tal van onderwerpen aan de orde. Schippers noemde er bij de bespreking van het koersbesluit twee: de vraag welke ruimte de nieuwe kerkorde biedt voor verschillen tussen plaatselijke gemeenten, en de uitdaging om zo belijdende kerk te zijn dat je voortbouwt op de kerk van het verleden, en tegelijk rekening houdt met veranderde tijden.

Avondmaal

GS LV Psalm 150Na afloop van de bespreking van het koersbesluit is door alle aanwezigen gezamenlijk het heilig avondmaal gevierd onder verantwoordelijkheid van NGKv De Brug uit Nunspeet. In zijn preek over Psalm 133 wees ds. Kees de Groot erop dat het Gods Geest is die de eenwording bewerkt en niet de regiegroep. In de liederen klonk de lof op Vader, Zoon en heilige Geest. ‘Het was een hele fijne, feestelijke viering,’ aldus Schippers, ‘want we hebben ervaren dat we dit ontvangen hebben van God. We weten dat dit niet vanuit menselijke kracht is. We weten, en hebben de afgelopen dagen ervaren, dat God dit in ons werkt. We zijn gedreven door de liefde van Christus. Die gedrevenheid, die verbondenheid, die hebben we met elkaar gevierd in het avondmaal. Dat was fantastisch.’ LV en GS trekken vanaf nu veel samen op. Het koersbesluit vormt de basis om over al die onderwerpen die met de eenwording te maken hebben, gezamenlijk te vergaderen. Het rapport van de regiegroep wordt op 7 maart a.s. door de gezamenlijke LV/GS besproken.

Bij de foto’s: voorzitters Frans Schipper (LV NGK – links)  en Melle Oosterhuis (GS GKV – rechts); Ad de Boer, voorzitter van de Regiegroep
door

75 jaar Vrijmaking (11/08/1944 – 11/08/2019)

Als je 75 jaar bent geworden, heb je iets te vieren. Op 11 augustus 1944 vond de geboorte van de vrijgemaakte kerken plaats. In Den Haag werd toen de ‘Acte van Vrijmaking of Wederkeer’ voorgelezen en ondertekend. Binnen een paar jaar ging ongeveer 12% van de ongedeelde Gereformeerde Kerken in Nederland zelfstandig verder  met tussen haakje ‘vrijgemaakt’ of ‘artikel 31′ achter haar naam met zo’n 80.000 leden. De andere 600.000 gereformeerden kregen al snel de aanduiding ‘synodalen’.

Vandaag leven we in 2019. Ook het Nederlands Dagblad bestaat 75 jaar, want die krant is ontstaan uit twee vrijgemaakte blaadjes die in 1944 van start gingen. Op 8 augustus stond er een interview in met een trouwe lezer die al 52 jaar abonnee is. Hij zei: vroeger was het ND echt een vrijgemaakte krant, maar nu is het een christelijke krant met een bredere doelgroep. Dat was wel even wennen, maar zijn conclusie was: ‘we hebben van de Here iets heel moois gekregen en we hebben niet het recht dat voor onszelf te houden.’ Zo wil ik in 2019 ook graag christen zijn. Blij met mijn kerkgemeenschap, omdat SONY DSCik daarin veel van de Here gekregen heb. En open naar al mijn medechristenen en andere christelijke gemeentes toe, omdat Christus ons aan elkaar geeft en ons wil laten delen in elkaars zegeningen.  Die houding hebben we als vrijgemaakten niet altijd gehad. Dus misschien moeten de 75 Vrijmaking maar niet al te uitbundig vieren. Maar ik ben wel blij dat we al 75 jaar samen een bijbelgetrouw gereformeerd verband van plaatselijke kerken vormen. Dat vind ik al veel langer. In 1995, bij de 50-jarige herdenking van de Vrijmaking in mijn toenmalige gemeente Zaamslag, schreef ik onderstaand stukje in de herdenkingsbrochure. Ik heb de tekst een heel kleine beetje aangepast.

‘DE STRIK IS GEBROKEN EN WIJ ZIJN ONTKOMEN’

Psalm 124 wordt wel ‘de vrijmakingspsalm’ genoemd. Je kunt je afvragen: mag dat zomaar, Psalm 124 op de Vrijma­king toepassen? Verhef je daarmee de Vrijmaking niet boven alle kritiek? Zet je jezelf daarmee als Gereformeerde Kerken na de Vrijmaking niet teveel op een voetstuk? Dat gevaar zit erin. Dat we als vrijgemaakten onszelf op de borst gaan kloppen. Dat we van ónze zaak, hoe wij het zien, Góds zaak maken.

Maar ik wil liever omgekeerd beginnen, bij wat de HERE gedaan heeft. Ik wil er liever op letten, hoe Christus voor wie in Hem gelooft en voor zijn kerk gezorgd heeft. Niet alleen in de tijd van de Vrijmaking, maar al veel eerder. Want de gemeente van Chris­tus bestaat al vanaf het para­dijs. Al die tijd heeft God over zijn kerk gewaakt. Dwars tegen alle verdrukking en afdwalingen in heeft Hij haar in leven gehou­den. Hij helpt zijn kerk er telkens door heen. Hij alleen. Dat is wat Psalm 124 bezingt. Het is een dankpsalm. Ook als je terugkijkt op 50 jaar Vrijmaking, mag je de HERE danken voor de trouw, waarmee Hij ook dit onderdeel van zijn wereldwijde kerk bewaard heeft en nog steeds bewaart.

Het is goed, om even wat dieper op heel Psalm 124 in te gaan. David heeft het eerst over mensen die zich tegen Gods volk gekeerd hadden. Als ze de kans gekregen hadden, hadden ze heel Israel als het ware levend verslonden. Dan hadden ze Gods volk volledig onder de voet gelopen, zoals wilde waterstromen nietsont­ziend alles meesleu­ren wat ze tegenkomen.

Het gaat hier dus om bedreigingen en vervolgingen van buitenaf. Satan probeert Gods volk onder de voet te lopen. En dan hoef je de bijbel er maar op na te slaan en de kerkge­schiedenis maar te kennen, of je ziet, hoe zwaar de kerk is verdrukt. Te vuur en te zwaard zijn de christenen vervolgd. ‘Was de HERE niet voor ons geweest’ , mag je met Psalm 124 zeggen, dan was Gods kerk allang van de aardbodem weggevaagd. Maar dat is niet gebeurd, dus: ‘Geprezen de HERE, die ons niet ten prooi gaf aan hun tanden!’

Maar David wijst nog op een ander gevaar. Het gevaar van de val­strik, waar vogels met lokaas naar toe gelokt worden. Hoe vaak heeft de duivel, als het hem niet lukte om de christenen met geweld klein te krijgen, ze met verleidingen gepro­beerd bij God vandaan te halen. Dat gif van de dwaling strooit hij de ene keer op het gebied van de leer, de andere keer als het gaat om het leven als christen. Het is verraderlijk, het gaat vaak langzaam en sluipend, maar plotseling zit de gemeente van Chris­tus erin gevangen, en lijkt er geen ontkomen meer aan.

Zo wordt de kerk van Chris­tus en worden wij als gelovigen steeds bedreigd. Niet altijd op dezelfde manier. De aanval komt steeds vanuit een andere hoek opzetten. De ene keer vervolging, de andere keer verleiding. Maar altijd zit er dezelfde tegenstander achter: Satan, de grote tegenstrever van God. Hij probeert van elke situa­tie gebruik te maken, en ingang te vinden bij ieder soort mensen. De goddeloze haters, die vloeken en tieren en vervolgen. Maar ook door mensen te verblinden, zodat ze, soms zonder kwaad opzet, toch verkeerde beslis­singen nemen.

Zo kijk ik ook terug op de Vrijmaking van 75 jaar geleden. Toen, in de ongedeelde Gereformeerde Kerken, was er geen sprake van mensen die bijna levend verslonden werden. Er is geen bruut geweld gebruikt. Daarin is Vrij­ma­king anders dan de christenvervolgingen van de Romeinse keizers en van de Inqui­sitie uit de tijd van de Reforma­tie. Maar er werden wel strikken gelegd. Uitgevoerd door mensen die misschien vol goe­de bedoelingen waren. Vanuit hun overtuiging over het verbond, de doop en de wedergeboor­te moest de bij­bel zo en zo uitgelegd worden. Vanuit hun overtuiging dat de synode met ambtelijk gezag door God bekleed was, en dus het laatste woord had totdat het tegendeel blijkt, moest iedereen haar gehoorzamen. Maar het werd allemaal bindend opgelegd. Je mócht over al deze zaken niet anders denken. En als je naar de synode niet luisterde, kon je gaan. Dan was de gees­telijke gemeenschap verbroken. Dat was een valstrik. Want het waren bindingen die boven de bijbel uitgingen. Nog niet eens tegen de bijbel in, want in de tijd van de Vrijmaking is juist door K. Schilder en anderen altijd gezegd, dat over beide doopvisies binnen de kerk verder gepraat moest worden. De tweede valstrik was, dat eerst een aantal mensen geschorst en afgezet werden, maar dat tegen de rest van de bezwaarde broeders en zusters gezegd werd: ‘Maar om deze zaken gaat ú toch niet met de kerk breken?’ Hoe verleidelijk is dat geweest! Binnen één en dezelfde classis werden een aantal kerken door de classis buiten het kerkverband ge­plaatst terwijl men tegen andere kerken zei: ‘Blijf maar, want jullie willen toch geen scheuring in je eigen gemeente?’ Wat moet je dan? De strik was gelegd. En er zijn veel mensen om de lieve vrede gereformeerd-synodaal gebleven, hoewel ze het van harte met het standpunt van de vrijgemaakten eens waren en de opvattingen van de synode totaal niet deelden. Maar ze bleven.

Toch is het op veel plaatsen wel tot Vrijmaking gekomen. Maar dat was niet, omdat mensen voor hun eigen zaak vochten. Nee, de HERE bewaarde op­nieuw zijn kerk. Daarom passen bij een herdenking als deze ook de woorden van Psalm 131: ‘HEER, niet trots is mijn hart, niet hoogmoedig mijn blik.’ Ik steek geen vrijgemaakte kerk in de hoogte. Ik vind Schil­der niet onfeilbaar of vrijgemaakte christenen zo goed. Het is niet onze eigen prestatie dat we als kerken bijbelgetrouw-gerefor­meerd gebleven zijn in al die jaren. Bijna niemand van de huidige GKV’ers heeft  zelf de keus hoeven maken. Alleen de oudsten onder ons, van 90 jaar en ouder, hebben de Vrij­ma­king bewust meegemaakt. Maar wat waren de motieven van ieder afzonder­lijk? En hoe zou het gegaan zijn, als er op veel plaatsen door  predikanten, ouderlingen en diakenen geen leiding aan de Vrijmaking gegeven was? Hadden onze ouders en grootouders dan ook de moed gehad om zich vrij te maken? En is het de vastberadenheid en het goede inzicht van ambtsdragers of gewone gemeenteleden ge­weest, dat ze tot de konklusie kwamen: het kan zo niet langer, we moeten ons maar eens vrijmaken? Nee, ze zijn alleen maar gegaan omdat ze zich door de HERE Zélf geroepen wisten. Ze zagen het gebod van de HERE. Ze wilden blijven, wat ze waren: gebonden aan Gods Woord en de gereformeerde belijdenis alleen. En omdat de HERE hun de kracht gaf om daarvoor te blijven staan, konden ze die stap van Vrij­making zetten. Ze keken niet naar wat de mensen ervan zouden zeggen. Ze wisten vaak niet eens hoeveel gemeentele­den er zouden volgen. Ze hebben dat in Gods hand gegeven.

En nu kijken we terug. Het is 2019 geworden – 75 jaar later. Niemand kan ontkennen, dat het verschil geweldig groot is geworden. Toen, vlak na de Vrijmaking, waren we het over het gezag van de Bijbel en het belang van Chris­tus’ verzoe­nend werk nog wel eens. We kregen een theorie opgelegd die bóven de bijbel uitging. Er werden gewetens gebonden. Er werden ambtsdragers geschorst. Er werden gemeenteleden onder tucht gezet. Er werden gemeentes uit het kerkverband gezet. Van al die strikken heeft de HERE ons toen vrijgemaakt. Nu zijn de synodale kerken alweer 15 jaar gefuseerd met de hervormde kerk en vormen ze samen de PKN. Dat is nog steeds een kerkverband waar alles kan en alles mag. Jazeker, je vindt er ook oprechte gelovigen. Jazeker,  het Woord van de HERE wordt er op veel plaatsen nog bijbelgetrouw gepreekt. Maar je moet wel blind zijn, wil je het verval niet zien. Uiterlijk, omdat veel mensen niet meer naar de kerk gaan en hun leven inrichten zoals zij dat goed en prettig vinden. Maar ook inhoudelijk, omdat bijna iedereen z’n eigen meningen en opvatting maar mag verkondi­gen, zodat er nog maar weinig meer geluisterd wordt naar het Woord van God. En waar Gods Woord wordt losgela­ten, wordt de kudde van Chris­tus verstrooid, alle kanten op.

Als ik dat op me laten inwerken, word ik er triest van, dat satan zoveel mensen bij de HERE heeft weten weg te trekken. Zoveel mensen met wie wij 75 jaar geleden nog in één kerk zaten, maar  van wie de kinderen en de kleinkinderen vandaag de Here Jezus amper meer kennen als Redder en Verlosser. Tegelijk sta ik er dan ook verwonderd naar te kijken  dat de HERE de vrijgemaakte kerken ontrukt heeft aan dat gevaar. De trouwe God van het verbond geeft mij een plaats in een kerkverband waar zijn Woord al die 75 jaar wel trouw is verkondigd. Als ik in mijn verwondering maar goed begrijp: het is Gods genade – amazing grace! Want als vrijgemaakten waren en zijn wij niet beter dan anderen. Integendeel, de vijand is na de Vrijmaking niet werkeloos geworden. Op andere punten binnen onze kerken heeft satan geprobeerd zijn slag te slaan. En hadden wij er de kracht voor, om hem daarin tegen te houden? Nee, we hebben elkaar na de Vrijmaking vaak ten onrechte een bepaald stempel opgezet en voor een twee­deling in de gemeentes gezorgd. We hebben regelmatig en te snel iedereen die niet met ons vrijge­maakt werd afge­schreven en als tegenstanders gezien in plaats van mede-broeders en zusters die verstrikt zaten. Als je daar oog voor hebt, erken je, dat er in de afgelopen 75 jaar ook binnen de vrijgemaakte kerken veel gebreken zijn geweest. De satan houdt nooit op met het leggen van strikken. Het gaat niet alleen maar om een verkeerde leer en een verkeerd kerkrecht. Het gaat om zoveel zonden, die onze vrijheid in Chris­tus en ons geloof in de Here bedreigen.

Psalm 124, die ‘Vrijmakings­psalm’, begint niet voor niets met: ‘Was de HERE niet voor ons geweest…’ De HERE beschermt zijn kerk. Daarom dank ik  de HERE voor de trouw waar­mee Hij ons als vrijgemaakte kerken bewaard heeft en nog steeds bewaart. Daarom geef ik Hem de eer als ik het goede van de Vrijmaking herden­k en ook vandaag nog zoveel goeds in onze plaatselijke gemeente zie. Als de HERE niet bij ons was geweest, hadden we dat allemaal niet gehad. Dan waren we niet aan de valstrikken van de duivel zijn ontkomen en had het ongeloof ook ons verslonden.

Psalm 124 eindigt met de belijdenis: ‘Onze hulp is de naam van de HERE die hemel en aarde gemaakt heeft.’ Dat geldt vandaag de dag nog. Met minder kunnen we niet toe. Want in de tijd van de Vrijmaking ging het om de vraag: wat wil de HERE van ons? Welke weg wijst Hij ons om te gaan? Met zijn hulp hebben onze grootouders zich vrijgemaakt. Nu, in 2019, in een totaal andere situatie, vraagt Jezus nog steeds hetzelfde: ‘Wil je Mij volgen? Verwacht je het in het leven echt helemaal van Mij?’ In mijn persoonlijke leven en voor heel Christus’ kerk is dat de enige hoopvolle toekomst. Want als de HERE niet met ons is, zullen we in ons ongeloof bezwij­ken. Maar met die machtige Helper hebben we niets te vrezen. Als de Heilige Geest onze harten met het Evangelie van Chris­tus vult, kunnen we Psalm 124 blijven zingen. Want dan heeft de Zoon ons werkelijk vrijgemaakt.

 

door

Over christelijke vrijheid, vrouw in ambt en kerkverband (deel 3)

Op 12 juni plaatste het Reformatorisch Dagblad een opiniestuk van mij met als titel Christelijke vrijheid beperkt gezag synode. Ook gaf het RD mijn CGK-collega ds. C.P. de Boer de gelegenheid om een reaktie te geven onder de titel Toelaten van vrouw tot ambt geen middelmatige zaak. Op dat laatste heeft mr. E. Bos uit Capelle aan den IJssel, gepensioneerd officier van justitie en (kanton)rechter, gereageerd. Met zijn toestemming geef ik het hieronder weer.

Geachte ds. de Boer,

Als vrijgemaakt-gereformeerde broeder lees ik met belangstelling ook het Reformatorisch Dagblad. Met name de ontwikkelingen binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken (onze zusterkerken) hebben mijn interesse. Zo ook uw artikel Vrouw in ambt geen middelmatige zaak, een reactie op een eerder artikel van ds. Leeftink uit Assen. Daarover wil ik ondanks de waardering voor de duidelijkheid toch graag enkele opmerkingen maken, omdat er volgens mij hier en daar feitelijke onjuistheden in staan.

In uw artikel gaat u met betrekking tot vrouwelijke ambtsdragers uit van de volgende veronderstelling: ‘Voor- en tegenstanders binnen en buiten de CGK zijn het in elk geval over één punt eens: dit onderwerp raakt direct de vraag hoe wij de Schrift lezen (de hermeneutiek).’

Naar mijn bescheiden mening zijn we het hier niet over eens. Juist in het boek Zonen & Dochters profeteren (2016), waarvan ik een medeauteur ben, wordt getracht op exegetische gronden een pleidooi te voeren voor vrouwelijke ambtsdragers. Die invals­hoek is gekozen omdat het door de Generale Synode van Ede (2014) afgewezen deputatenrapport een her­meneutische inslag had. Overigens is ook het recente boekje van de GKV predikant Pieter Niemeijer Over zwijgteksten, scheppingsorde en Geesteswerk (2018), niet als specifiek hermeneutisch aan te merken.

Verder stelt u ‘Maar de synode van 1996 heeft na jarenlange bezinning uitgesproken dat het standpunt om het ambt voor de vrouw open te stellen onbijbels is. Daarbij is expliciet gesteld dat een andere beslissing om een andere hermeneutiek vraagt.’

Volgens het verslag in het RD heeft de synode echter (met 47 tegen vijf stemmen) uitgesproken dat ‘het standpunt over de vrouw in het ambt dat in de CGK steeds heeft gegolden, schriftuurlijk verantwoord is.’ Ter ver­gadering is door prof. H.G. L. Peels namens de hoogleraren adviseurs nog opgemerkt dat de conclusie van het synodevoorstel over het „schrif­tuur­lijk verantwoorde” standpunt van de CGK inzake de vrouw in het ambt „helder en niet dubbelzinnig” is, maar toch ook iets van een terughou­dendheid laat zien. “Het eigen standpunt wordt duidelijk gemarkeerd, maar niet verabsoluteerd.” Van een radicale afwijzing van de open­stelling van het ambt voor de vrouw was in 1996 volgens dit verslag geen sprake.  Maar mogelijk hebt u in de acta een andere uitspraak gevonden.

Tenslotte stelt u over de omgang met de Schrift in de GKV: ‘Dezelfde hermeneutiek biedt ruimte om klassiek christelijke thema’s, zoals de verzoeningsleer, te bekritiseren, zo bewijzen recente publicaties in GKV-kring.’ Bij mijn weten is de enige publicatie die op dit punt dubieus is afkomstig van de theoloog Reinier Sonneveld, die geen lid is van de GKV maar een eigen (huis)gemeente heeft.

Mocht ik met deze opmerkingen gelijk hebben, dan zou ik het heel erg waarderen als u op deze punten een korte rectificatie en/of toelichting in het RD wilt plaatsen.

Met broedergroet,

Emo Bos

Cc ds Leeftink